O’qo’v qo’llanma Oliy o’quv yurtlararo ilmiy-uslubiy birlashmalar faoliyatini Muvofiqlashtiruvchi Kengash Prezidiumi tomonidan nashr etishga tavsiya qilingan

Tugallanmagan ishlab chiqarishning normativi ishlab chiqarish davrining uzunligi (Tts) uzunligi, harajatlarni ko’payib borish koeffitsienti (Kg)x), va korxonani bir kunlik mahsulot ishlab chiqarish hajmiga xx) asosan topiladi:
Nzp=BdxTtsxKr
Harajatlarni ko’payib borish koeffitsienti tugallanmagan ishlab chiqarishlar tannarxini tayyor mahsulot tannarxiga nisbati bilan topiladi. Bu qo’rsatkichni ahamiyatini quyidagi misol orqali yoritamiz: Faraz qilamizki, ikki xil mahsulot ishlab chiqariladi:
«A» va «B». Ularning tannarxi (2 mln. so’m) va ishlab chiqarish davri bir xil (5 kun).
Bu omillarni harajatlarni ko’payib borish darajasiga ta’siri quiydagi hisoblashlardan qo’rinadi:
10-jadval
Ikki xil mahsulot ishlab chiqarish tannarxi va ishlab chiqarish davrining xarajatlar o’zgarishiga ta’siri

Ishlab chiqarish davrining uzunligi, kunlar	«A» buyum		«B» buyum
	Kunlik harajatlar	Harajatlar miqdori	Kunlik harajatlar	Harajatlar miqdori
Birinchi	1500	1500	200	200
Ikkinchi	125	1625	200	400
Uchinchi	125	1750	200	600
To’rtinchi	125	1875	400	1000
Beshinchi	125	2000	1000	2000