O‟rganish usullari reja: Anatomiyani tekshirish usullari
Download 1.25 Mb. Pdf ko'rish
|
bolalar anatomiyasi va fiziologiyasi asoslari fanini organish usullari
- Bu sahifa navigatsiya:
- Tayanch sо„zlar
|
8-мавзу: MODDALAR ALMASHINUVI VA OVQATLANISHNING YOSHGA OID XUSUSIYATI. reja: 1.
Moddalar almashinuvi 2.
Oqsil 3.
Uglevodlar 4.
Aminokislota Tayanch sо„zlar: oqsil, yog‗, uglevodler hujayra tо‗qima aminokislota, glitserin, Moddalar almashinuvi va ovqatlanishning yoshga oid xususiyatlari. Moddalar almashinuvi va ovqatlanishning yoshlik xususiyatlari. Organizmdagi hujayra va tо‗qimalarda doimiy ravishda moddalar va energiya almashinuvi sodir bо‗lib turadi. Ovqat bilan > qabul qilingan oqsil, yog‗, uglevodler hujayra va tо‗qimalarni hayot protsessida aminokislota, glitserin, yog kislotalari va qandga parchalanadi. Bu moddalarning bir qismi hujayralarda qaytadan yangi hujayralarni hosil bо‗lishi uchun sarflanadi. Bir qismi esa yonib energiya hosil qiladi. Organizmda sodir
bо‗layotgan assimilyatsiya va dissimilyatsiya protsesslari bir-biriga bog‗langan. Oqsil,
yog, uglevodd
a R hujayra oksidlanganda turli
miqdorda kislorod yutilib, turli
miqdorda karbonat angidrid gazi
ajralib chiqadi. Yutilgan kislorod gazini chiqarilgan karbonat - angidrid gaziga bо‗lgan
nisbatini nafas
koeffitsiyenti deyiladi. ' Nafas koeffitsiyenti uglevodlar parchalaganda 1, yog‗larda 0,7 oqsillarda 0,8 teng. Odamlarning kundalik ovqatining tarkibida: sut va sut mahsulotlari yuqori fiziologik qimmatiga ega bо‗lib, tarkibida oson о‗zlashtiriladigan oqsillar va yog‗lar, vitaminlar, tuzlarni saqlaydi. Tuxum, gо‗sht, baliq, jigar: bular organizmni о‗sishi va rivojlanishi uchun zarur bо‗lgan oqsillar, mineral tuzlarni о‗zida saqlaydi. Boshoqli о‗simliklarni mahsulotlari tarkibida kо‗p miqdorda utlevodlar, mineral tuzlarni saqlab, ovqatlar bilan birga iste‘mol qilinadi. Turli meva va sabzavot mahsulotlari vitaminlar, mineral tuzlarga boy bо‗lib, mazali ovqatlar .hisoblanadi. Yog‗lar asosiy energiya manbai bо‗lib, ba‘zi vitaminlarni saqlaydi, muhim plastik ahamiyatga ega. Shakar va turli shirinliklar uglevodlarga boy.. Oqsillar hujayra tarkibiga kiradigan muhim modd a hisoblanadi. Bolaning о‗sishi, rivojlanishi bola organizmiga yetarli oqsillarni kirishi bilan bog‗liq. Oqsillar aminokislotalardan tuzilgan bо‗lib, murakkab organik birikma hisoblanadi. Oqsillarni tarkibida 16% azot saqlanadi. Ovqat
bilan organizmga kirgan oqsillar tо‗liq qimmatli va tо‗liq qimmatsiz oqsillarga bо‗linadi. Tо‗liq qimmatli oqsil deb, sintez qilish uchun zarur bо‗lgan barcha aminokislotalarni о‗zida saqlagan oqsillarga aytiladi. Tо‗liq • qimmatli oqsillarni tarkibiga organizmni о‗sishi uchun zarur bо‗lgan lizin, triptofan.tirozin, pepsin, izoleysin, gistidin, zrginin, valin, metionin, fenilalin aminokislotalari kiradi. Bu aminokislotalardan boshqa aminokislotalar va garmonlar hosil °О‗ladi. Biologik tо‗liq qimmtsiz oqsillar deb tarkibida sintez qilish uchun zarur aminokislotalardan birontasi, bо‗lmagan oqsillarga aytiladi. Tо‗liq qimmatli oqsillarga gо‗sht, tuxum va sutni tarkibidagi oqsillar kiradi. Tо‗liq qimmatsiz oqsillar о‗simlik mahsulotlari loviya, mosh, nо‗xot va boshqalar tarkibida bо‗ladi. Katta odam yengil ishlar bilan shug‗ullanganda bir sutkalik oqsil normasi har kg og‗irligi uchun 1-1,5 g bо‗lishi kerak. Bolaning 1-3 yoshida, 4-4,5 g, 3-7 yoshida 3-3,5g, 7-11 yoshida Zg, 11-14 yoshida 2,5g. Agarda bolalarga oqsillar yetishmasa bola о‗sishdan orqada qoladi. Nerv sistemasini qо‗zgaluvchanligi kamayadi, aqliy faoliyati susayadi va hokazo. Oqsillar ortiqcha bо‗lsa, nerv sistemasi, jigar, buyraqlarni funksiyasi buziladi. Uglevodlar odamning hayotida asosiy energiya manbai hisoblanadi, Qondagi glyukoza miqdori 0,1-0,12 % bо‗ladi. Uglevodlar ichak devorlaridan monosaxaridlar holida suriladi. Monosaxaridlardan jigarda glyukogen sintezlanadi. Jigarda muskullarda glikogen zahirasi saqlanadi. 1 g utlevod yenganda 4,2 kkal energiya ajralib chiqadi. Download 1.25 Mb. Do'stlaringiz bilan baham: 
|