O’zbekiston respublikasi xalq ta’limi vazirligi samarqand viloyati xalq ta’limi xodimlarini qayta tayyorlash va ularning malakasini oshirish hududiy markazi

2.2 Integratsiyallash metodikasini qo’llash bo’yicha musiqa madaniyati fani o’qituvchisi uchun uslubiy tavsiyalar.

Ta’lim maqsadi va mazmunining o’kuvchilarni rivojlantiruvchi ahamiyat kasb etishi ularning yoshiga mosligi bilan belgilanishini hisobga olish asosiy vazifalardan biridir. Rivojlantiruvchi ta’lim har bir o’quvchining imkoniyatini hisobga olgan holda o’qitish jarayoni bo’lib, unda o’quvchini har tomonlama rivojlantirish maqsad qilib qo’yiladi.

Rivojlantiruvchi ta’lim tizimida bilim, ko’nikma va malakalar o’quvchining rivojlanganlik darajasini belgilovchi natijalar bo’lib xisoblanadi. Ta’lim maqsadiga mos keladigan ta’lim mazmuni muayyan xalqning tarixiy, xayotiy tajribalari, ilmiy-ma’naviy merosi, fan-texnika yutuqlari, jamiyat hayoti, ishlab chiqarish imkoniyatlarini o’zida mujassamlashtirishi kerak. Ta’lim mazmunida ijtimoiy buyurtma hamda ta’lim maqsadi o’z ifodasini topishi lozim.

Muayyan o’quv predmeti mazmunini loyihalashda birinchi navbatda ta’limning umumiy maqsadi, keyin esa o’quv predmeti maqsadlariga asoslanish lozim. O’quv predmeti mazmunini loyihalash uchun ta’limning bosh maqsadi va o’quv jarayonining xususiy maqsadlarini aniq bilish talab etiladi. Aks holda, ta’lim maqsadi bilan uning mazmuni orasidagi muvozanat yo’qoladi.

Ta’lim maqsadi bilan uning mazmuni orasidagi mutanosiblikni ta’minlash uchun muayyan didaktik qonuniyatlar, jumladan, o’quvchi shaxsini uzluksiz rivojlantirish, uni qo’llab-quvvatlash tamoyillariga amal qilish talab etiladi. Bunda, ayniqsa, o’quvchini har tomonlama qo’llab-quvvatlashga erishish muhim ahamiyatga ega. Ta’lim mazmunini tabaqalashtirish bir qator modellar majmuini ishlab chiqishni taqozo qiladi. Bu bir tomondan ta’lim mazmunini integrallashtirish imkonini bersa, ikkinchi tomondan esa, o’quvchilarning individual xususiyatlari, qiziqishlariga qarab bilimlarni takdim etish imkoniyatini yaratadi. Bu esa o’quvchilarning kasb tanlashlari uchun qulay pedagogik sharoit yaratish, ularning tanlovlarini qo’llab-quvvatlashga ko’maklashadi.

SHu bilan bir qatorda, o’quvchilarning mustaqil, ongli tanlovlarini ta’minlaydi. Buning natijasida o’quvchilar o’zlarining shaxsiy hayot

yo’llarini loyihalashtirish imkoniyatiga ega bo’ladilar, ularda tadqiqotchilik, loyihalash, erkin muloqot va tanlov ko’nikmalari tarkib topadi.


Musiqa madaniyati fani o’qituvchisi uchun uslubiy tavsiyalar.

1. 
   Birlashtirilgan turdagi musiqa sinfida diqqatga sazovor bo’lgan turli xil san’at asarlarining intonatsiya tomoniga e’tibor qaratish lozim. Tantanaviylik har qanday turdagi san’atning har xilligi, u musiqa, adabiyot, xoreografiya, teatr, tasviriy san’at kabi shifrlangan koddir. Ijro, uslub, shakl, ifoda vositasi - bu xilma-xillik "intonatsiya" ta’rifiga tushadi.
   

2. 
   Musiqa darsida ishlatiladigan har qanday san’at asarini hal qilish uchun qanday vazifani belgilash kerak.
   

3. 
   Sinfning o’ziga xos shartlari va xususiyatlaridan kelib chiqib, o’qituvchi musiqiy, adabiy va vizual materiallardan foydalanishni rejalashtirishi kerak, chunki u o’quvchilarga ma’lum bir badiiy ta’sir ko’rsatadi, darsning eng qiziqarli dramalariga hissa qo’shadi.
   

4. 
   Musiqiy darslarda turli xil san’at turlaridan foydalanish musiqa ishida chuqurroq hissiyotni his qilishga yordam beradi.
   

5. 
   Birlashtirilgan turdagi darslar o’quvchilarni san’atdan noldan tug’ilmasligini, balki haqiqiy hayotdan kelib chiqqanligini tushunib yetishi kerak.
   

6. 
   Intonatsiya, ritm, tasvir, kayfiyat, kontrast, simmetriya, soyalar va boshqalar kabi turli xil san’at turlarining "bog’liq" vositalarini aniqlashga yordam berish.
   

6. 
   Badiiy ekspozitsiyaning interpenetratsiyasi atamalarning ishlatilishi bilan ifodalanadi: rassomlikda ritm, oyatning musiqasi, musiqaning rangi, ritmik naqsh, musiqa peyzaji, garmonik ranglar, musiqiy rasm, simfonik rasm, tasviriy oyat va boshqalar.
   

6. 
   San’at asarlarini tahlil qilish va his qilish jarayonida bolaning ishda hissiy munosabatini saqlab turish, uni terminologiyani haddan tashqari yuklamasdan, quruq haqiqatlar bilan saqlab qo’yish muhimdir.
   

6. 
   San’at asarlarini tahlil qilish usullari orasida quyidagilar qo’llaniladi:
   

a) turli turdagi san’at asarlarini solishtirish usuli

b) asarlarni o’xshashlik, farq, kontrast, takrorlash printsipiga solishtirish usuli

11. 
    Musiqiy, vizual va adabiy seriyalarni tanlashda o’quvchilarning yoshlik xususiyatlarini hisobga olish. Darslarda ishlatiladigan san’at asarlardagi estetik hislarni shakllantirishi, badiiy tarix bilimi, badiiy va majoziy fikrlash ko’nikmalari, tasavvur va o’quvchilar o’rtasida hissiyotlilikni kuchaytirishi kerak.