Pedagogika instituti fakultetlararo pedagogika va psixologiya kafedrasi qiyosiy pedagogika

YYEVROPA modeli: O’qituvchilar malakasini oshirish
YYEVROPA davlatlarida buni tashkil qilishning aniq ko’rinishini tasvirlash bir necha sabablarga ko’ra qiyin kechadi:

• 
  Ta’lim darajasidagi farqlar.
  
• 
  Muqarrar va qo’shimcha ta’lim.
  
• 
  Mashg’ulot turi — davomiylik va predmetlar bo’yicha.
  

Malaka oshirish asosan rivojlanishning ikki bosqichida kechadi (Avstriya, Belgiya, Finlyandiya, Niderlandiya, Portugaliya, Shotlandiya, Ispaniya, Shvetsiya). Dastavval u norasmiy va ko’ngilli ravishda, shundan so’ng ikkinchi bosqichda aniq tizimli, muqarrar ravishda bo’ladi. Odatda ta’lim barcha darajadagi maktablarda bir vaqtda olib boriladi (Avstriya, Germaniya, Norvegiya, Portugaliya, Shotlandiya). Bungacha dastlabki shu sin- gari amaliyot boshlang’ich maktablarga yuklatilgan edi (Fransiya va Lyuksemburgda), Irlandiyada esa istisno tariqasida norasmiy mashg’ulot dastavval o’rta maktabga kiritilgan.
O’qituvchilar tayyorlanishi agentligi Angliya va Uelsda malaka oshirishning doimiy standartlarini ishlab chiqdi. Standartlarning asosiy maqsadlari quyidagilardan iborat:

• 
  o’qituvchilarga kasbiy faoliyatning har xil ko’rinishlarida yordam berish: takomillashuvning samarali rejasini tuzish va tekshirib borish, o’z-o’zini takomillashtirishga tayyorgarlik, faoliyat va bu yo’lda aniq maqsadni qo’ya olish;
  
• 
  o’z-o’zini takomillashtirishda o’quvchilarning ma’lum yutuqlarga erishishi uchun maqsadni yo’naltira bilishni doimiy ta’minlash va ta’lim sifati;
  
• 
  o’qituvchi mehnatining asosini professional jihatdan anglashni ta’minlash;
  
• 
  uzluksiz kasbiy kamolotni rejalashtirish va o’qituvchilarning bo’sh vaqtlarini samarali o’tkazish hamda ularning o’quvchilariga eng yuqori foyda keltiruvchi yuksak malakaviy mashqlarni taqdim qilishga ko’maklashish.
  

Shotlandiyada o’qituvchilar malaka oshirishga bo’lgan o’z ehtiyojlari bilan baholanadilar. Shundan so’ng ular bu ehtiyojlarni tajribali xodimlar bilan muhokama qiladilar. O’rta maktabda katta o’qituvchining vazifasiga kadrlar tayyorlash masalalari bilan ishlash kiradi. Muhokama milliy ta’limni boshqarishda, maktabda va individual rivojlanishda eng muhim ehtiyojlar doirasida o’tadi. Xodim ehtiyoji, xoh, o’qituvchilik, xoh, undan tashqari ishda bo’lsin, maktabni rivojlantirish rejasining eng muhim va ajralmas qismi bo’lib qoladi, Bu ehtiyojlarning bir qanchasi mahalliy darajada, boshqasi ta’limni boshqarish darajasida, o’qituvchilar malakasini oshirish instituti yoki ekspertlar yordamida qondirilishi mumkin.
Grestiyada o’qituvchilar joylarda har 5-6 yilda uch oylik o’qituvchilar malakasini oshirish kurslarini o’tashlari kerak. Bundan maqsad o’qituvchilarni turli tartibdagi ta’lim sohasining eng so’nggi yangilik va yutuqlari, o’quv dasturlari, o’qitish usullari bilan tanishtirib borishdir.
Tadqiqotlar maktab faoliyatining samaradorligi, ta’lim muassasasining rahbarlik qobiliyatiga shubxasiz bog’liq ekanligini ko’rsatadi. Yaqindan beri
Shotlandiyada «Direktorlami menejment bo’yicha tayyorlash» kurslari faoliyat yuritmoqda. Ular joylarda mashqlar orqali va turli masalalar yuzasidan materiallar e’lon qilish vositasida ta’limning yuksak standartlarini ushlab turishga imkon beradi.
Shotlandiya ofisi Shotlandiya direktorlari standartini tayyorladi. U ushbu lavozim sohibiga xos bo’luvchi chuqur bilimlilikning asosiy o’lchamlarini belgilab beradi.
O’qituvchilar bilan davomli hamkorlik va o’zaro maslahatlashuvlar jarayonida ishlab chiqilgan standart Shotlandiya rahbarlari malakasi (ShRM) ning asosi hisoblanadi. ShRMni egallashga olib boruvchi o’qituvchilar malakasini oshirishning bu yangi ko’rinishi ayni damda qayta ishlanish bosqichida.