Режа: Бозор иктисоди шароитида режалаштиришнинг методологик асослари. Режалаштириш принциплари, методлари ва кўрсаткичлари. Корхонада режалаштириш тизими ва режанинг турлари. Корхона фаолиятига таъсир килувчи омиллар


Download 172 Kb.
bet4/6
Sana27.03.2023
Hajmi172 Kb.
#1300803
1   2   3   4   5   6
Bog'liq
Корхона фаолиятида бизнес-режалаштириш ва прогнозлаш

Корхонада режалаштириш тизими

ва режанинг турлари

Бозор иктисоди шароитида режаларни тезкор, жорий ва стратегик тизими кенг кулланилади ва бу асосида режалаштиришнинг узлуксизилиги таъминланади.


Режалар куйидаги аломатларга караб таснифланади. Режаларнинг таснифи 3.1.-чизмада курсатилган.

3.1.-чизма


Режаларни таснифи

Таснифлаш аломатлари




Режанинг турлари
















Умумий

Фаолиятни камраб олиш







даражаси




Булимлар, сохалар
















Максадли

Предмети







буйича




Маблаглар
















Дастурли
















Харакатлар
















Катъий

Ўзгарилиш хусусиятига







караб




Мослашувчан
















Ишлаб чикариш
















Моддий таъминот

Фаолият







сохаси




Сотиш

буйича













Молия
















Персонал
















Ўзок муддатли (5 йилдан юкори)










Муддати буйича




Ўрта муддатли (5 йилгача)
















Киска муддатли (1 йилгача)
















Стратегик










Мазмунига караб




Тактик
















Тезкор
















Глобал

Ўрганиш микёсига караб













Локал-тафсилотлаштирилган

Режаларнинг бир катор аломатларига караб турланиши уни бозор иктисоди шароитида кенг ишлатилиши тугрисида муболагасиз далолат бериб турибди.




4. Корхона фаолиятига таъсир килувчи омиллар

Вазиятни олдиндан кура билиш, тасодифий узгаришлар, корхоналарнинг ташки алокалари, ички фаолият юргизиш бир катор объектив ва субъектив омилларга богликдир. Хар кандай бизнес бундай омилларнинг таъсиридан холи эмас. Шу сабабли фаолиятни режалаштириш жараёнининг энг зарур томони бизнесга таъсир килувчи омилларни аниклаш, уларнинг таъсир килиш даражаларини белгилашдан иборатдир. Бизнинг фикримизча, объектив омиллар даражасини иктисодий жихатдан хисоб-китоб килиб аниклаш мумкин ва улар реал шароитдан, ресурслардан келиб чикади. Субъектив омиллар эса фаолиятга кишиларнинг профессионал билими, махорати, дунё караши, психологияси кабилар билан боглик булиб, режалаштириш, фаолиятни тахлил килишда уларнинг таъсир килиш даражаларини, микдорини белгилаш иктисодий-математик нуктаи назардан имконияти йук. Лекин бундай омилларни хам мушохада оркали корхона рахбарияти, мутахассислари режалаштириш жараёнида эътиборга олиши, шу омилларни чукур ва хар томонлама ўрганиб чикиши шарт.


Объектив ва субъектив омиллар корхонанинг ташки ва ички мухитидан келиб чикади. Шу сабабли барча омилларни корхонанинг ташки ва ички мухитидан келиб чиккан холда таснифлаш ва тавсифлаш назарий ва амалий жихатдан максадга мувофикдир.
Режалаштириш жараёнида бундай омилларни бизнесга таъсир килиш даражасини аниклаш билан бир каторда уларни бошкариш келажакда узгаришини кура билиш ва шулардан келиб чиккан холда бизнеснинг самарасини ошириш учун барча чора-тадбирларни куриш зарур.
Корхона фаолиятига таъсир килувчи ташки ва ички мухитни куриб чикамиз.
4.1-чизма.
Корхона фаолиятининг умумий кўриниши



БОШКАРИШ ЖАРАЁНИ


И
С
Т


Е
Ъ
М
О
Л
Ч
И
Л
А
Р



Моддий ресурслар:
Бинолар, иншоотлар, жиќозлар, хом ашё, ёрдамчи маќсулотлар, ёљилђи, энергия, асбоблар, комунал таъминот.
Меќнат ресурслари:
Бошљарувчилар, мутахас-сислар, ёрдамчи ходимлар, мастерлар, ишчилар.
Молиявий ресурслар:
Ишлаб чиљарувчининг капитали, банк кредити, љимматбаќо љођозлар ва ќоказолар.

Илмий текшириш ва конструкторлик жараёни

Ишлаб чиљариш, технологик жараён

Тайёр маќсулотлар ёки хизмат

Олди- сотди жара-ёни

Р
Е
С


У
Р
С
Л
А
Р


Корхона фаолиятини умуман тасаввур килсак бир томондан моддий, мехнат, молиявий ресурслар турса, марказда ишлаб чикариш жараёни туради ва иккинчи томонда тайёр махсулот ва уларни айирбошлаш жараёни туради. Бу жараён 4.1-чизмада тасвирланган.


4.1-чизмадан куриниб турибдики, корхонанинг ички мухити, яъни ресурсларни топиш билан уларни бирлаштириш, ишлаб чикаришни ташкил килиш, бошкариш, тайёр махсулотни (хизматни) айирбошлаш, истеъмолчиларни аниклаш, уларнинг талабини урганиш каби омиллар билан богликдир. Бу омиллар уз урнида бошка бир катор омиллар билан боглик булиб, хар бири бутун корхона фаолиятига у ёки бу даражада таъсир курсатади.
Корхонанинг фаолияти ички мухитдаги омилларга нисбатан купрок ташки мухитдаги омилларга хам богликдир. Корхонани ташки мухит билан алокаларининг умумий куриниши 4.2-чизмада берилган.
Корхонанинг ташки мухит билан алокаларидан келиб чикиб унга ташкаридан таъсир килувчи омилларни куйидаги гурухларга булиш мумкин:
- давлат бошкарув муассасалари;
- умумиктисодий омиллар;
- социал-ижтимоий омиллар;
- махаллий (регионал) омиллар;
- миллий омиллар;
- географик омиллар;
- демографик омиллар;
- хукукий омиллар;
- ракобатчилар;
- илмий-техник прогресс;
- мафкуравий омиллар;
- профессионал билим билан боглик омиллар;
- истеъмолчилар;
- ракобат мухити;
- моддий ресурслар билан таъминловчилар;
- технология ва жихозлар билан таъминловчилар;
- кадрлар;
- молия билан таъминловчилар;
- сиёсий омиллар;
- халкаро алокалар ва нихоят яширин (теновой) бозор элементлари кабилардир.
Режалаштириш жараёнида ички ва ташки мухит билан боглик булган барча омилларни алохида тахлил килиш максадга мувофикдир.


Download 172 Kb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   2   3   4   5   6




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling