S. Hasanov D. Abdumadjidova N. Ataeva shaxsning bilish jarayonlari

hayol  formasi  -  oldindan  o`ylab  yuzaga  keltirishi  mumkin  bo`lgan,    jo`rttaga 

yuzaga    keltirilgan  iroda  bilan  bog`liq  bo`magan,  lekin  hayotda  gavdalantirishga 

qaratilgan  hayolning  mana  shunday  obrazlari  shirin  hayolga  misol  bo`la  oladi. 

Qandaydir quvonchli, yoqimli, qiziqarli narsalar xaqida shirin hayol surish hamma 

odamlarga xosdir. Ammo inson hayoliy jarayonlarida shirin hayol kechirish hollari 

ko`proq bo`lsa bu shaxsning passivligidan dalolat beruvchi nuqson hisoblanadi.  

Aktiv hayol formasi qayta tiklovchi va ijodiy hayol turlariga bo`linadi. O`z 

asosida  tasviriga  muvofiq  keladigan  obrazlar  tizimini  yaratuvchi  hayol  qayta 

tiklovchi  hayol  deb  ataladi.  Ijodiy  hayol  -    qayta  tiklovchi  hayoldan  farq  qilgan 

holda,  orginal  va  qimmatli  moddiy  maxsulotlarda  amalga  oshiriladigan  yangi 

obrazlarning  yaratilishini  taqoza  qiladi.  Mehnatda  paydo  bo`lgan  ijodiy  hayol 

ehtiyojlarini qondirish yo`lini izlashda yaqqol tasavvurlar bilan aktiv va maqsadga 

muvofiq ish tutadigan texnik, badiiy va istalgan boshqa ijodiyotini ajralmas tomoni 

bo`lib  qoladi. 

Ijodiy  hayol  -  tiklovchi  hayoldan  farqli  o`larok  original  va  qimmatli 

moddiy,  ijodiy  maxsulotlarda  gavdalanuvchi  yangi  obrazlarning  yaratilishidan 

iborat  hayol  turidir.  SHu  bilan  birga,  mustaqil  ravishda  yangi  obrazlar  yaratish 

uchun ijodiy faoliyatda qatnashgan, ya’ni natijasida qimmatli yangi bir narsa hosil 

bo`ladigan  faoliyatdagi  hayolni  aytamiz.  Yozuvchi,  rassom,  kompozitor,  olim, 

ixtirochi va boshqa buning kabi kishilarning hayoli ijodiy hayoldir.  

Ijodiy  hayol,  tasavvur  hayoliga  qaraganda  ancha  murakkab  va  qiyin 

jarayondir. Hayol muhim rolg’ o`ynamagan xech bir ijod sohasi yo`q.  

---