Sh. X. Xushmurodov atom yadrosi va zarralar fizikasi

2 nJ ''F
64TT2R^
	A ta nuklon uchun: A = ^64^л ^RQ
3(2я-й>	9{2nhf ^PF ^-
Maksimal impuls: PF = Ь(9тг) ^1 /3 _ J _
2 rn

Yadro nuklonlari noldan boshlab Fermi energiyasigacha boMgan sathlami egallaydi. Uyg‘ongan holatlar energiyasi energiyaning ana shu qiymatidan

boshlab hisoblanadi.
Proton va neytronlar uchun Fermi impulsi P£ —h							1
							, kinetik
	/	,		ч2/3
energiyasi:	E°F =	•54^' п

2Mr- у
Agar proton va neytron massalari orasidagi kichkina farqni hisobga olmasak, yadro barqaror boMishi uchun eng yuqori proton va neytron holatlarning energiyalari bir xil boMishi kerak. OgMr yadrolarda neytronlar soni protonlar soniga qaraganda ancha kattadir (4.2-rasm).

4.2-rasm.

Yadroda tortuvchi markaz boMmasada, nuklonlaming o‘zaro tortishishi natijasida ular sistemaning inersiya markazi atrofida to‘plangan boMadi. Bunda yadroning siqilishiga nuklonlaming yaqin masofalarda o‘zaro itarilish ta’sirlari qarshilik qiladi.
Agar yadrodagi nuklonlar harakatining real ta’sirini vaqtincha soddalashtirib, nuklonlararo kuchlar nuklonlami yadro hajinida faqat ushlab turadi, deb hisoblasak, u holda yadro strukturasini tasvirlash masalasi alohida sathlar yoki nuklonlar harakatlanadigan orbitalaming energiyalari va boshqa kvant xarakteristikalarini aniqlashdan iborat boMadi. Buning uchun bir nuklonning toMqin funksiyasi uchun Shredinger tenglamasini yechish kerak. Bu tenglamada potensial energiya operatori yoki potensial yadroda ma’lum sondagi nuklonni ushlab turishni ta’minlash lozim.
4.4-§. Qobiqli model
Qator o‘tkazilgan tajribalar yadrolar xususiyatlari massa sonining o‘zgarishi bilan davriy o‘zgarishi ko‘rsatdi. Nuklonlar soni 2, 8,20, 50, 82,

0. 
   ga teng bo‘ lgan yadrolar barqaror tabiatda ko‘proq tarqalgan, bogManish energiyalari va uyg‘onish energiyalari yuqori, reaksiya effektiv kesimi kichik, radioaktiv oilalar yemirilib, shu yadrolarga kelib to‘xtaydi (barqarorlashadi). Bundan tashqari, elektr kvadrupol momentlari nol boMadi. Bu sonlarga magik sonlar, yadrolarga magik yadrolar deb ataladi.
   

BogManish energiyasining nuklonlar soniga ko‘ra, o‘zgarishi