T. C. Fatih sultan mehmet vakif üNİversitesi LİsansüSTÜ EĞİTİm enstiTÜSÜ tarih anabiLİM DALI tarih programi yüksek lisans tezi
Download 1.3 Mb. Pdf ko'rish
|
KUR UN
- Bu sahifa navigatsiya:
- Fezâ’il-i Kuds
|
Bildirileri, 25-27 Ekim, Hatay, 2000, C. II, s. 514.
87 Halep şehrindeki Arap defterdarlarını görevlendirmiştir. Eserde bu istek şöyle anlatılmıştır: “Emr kıldı ki Beyt-i Makdis’i cüst İdeler sûrla ihâta dürüst Bulalar ol esası kim evvel İbn-i Dâvûd yapmış idi ezel Ol esâs üzre yapalar ânı Bir binâ ideler Süleymânî Hem o dem itdi şâh-ı cem-mikdâr Bir hıremendi mâla defterdar Ola taht-ı yedinde mülk-i ‘Arab Ola mesned-nişîni şehr-i Haleb.” 192 Yazarımıza göre surların inşasından önce yapılan alan araştırmasında eski surların neredeyse yok olmak üzere olduğu anlaşılmıştır. Eserde bu husus için geçen ifade şöyledir: “Gezdi etrâf-ı şehri ser-tâ-ser Tâ ki sûr-ı kadime ide nazar Sûrdan gördi ne eder peydâ Yir yüzünde ne bir hacer peydâ 192 Na’imî, Fezâ’il-i Kuds, haz. Yasin Çoşkun, Menderes Velioğlu, Türkiye Yazma Eserler Kurumu Başkanlığı, İstanbul 2017, s. 284. Kanuni Sultan Süleyman’ın Kudüs’ün imarı için görevlendirdiği heyetteki kişilerden olan Na’imî’nin asıl ismi Çeşmecizâde Ni’metullah Çelebi’dir. Kudüs’teki imar faaliyetlerini manzum ve mensur olarak kaleme almıştır. Detaylı bilgi için bkz: Na’imî, a.g.e., s. 19- 22. Bahsi geçen eser, tezimiz tamamlanmadan yayınlanmış olduğundan, çalışmamız için kaynağın kendisi değil de yayınlanmış hali kullanılmıştır. Tez için alıntılanan kısımların transkripsiyonu eseri yayına hazırlayanlara aittir. 88 Bir iki yirde var-ıdı ancak Köhne tolmış ‘alâmet-i hendek.” 193 Surların bugünkü görünümünün esasını teşkil eden 194 bu yenileme faaliyetleri ile Eyyübiler döneminde yıkılan surların yeniden ihyası sağlanmıştır. 195 12 m yüksekliğinde ve yaklaşık 4 km uzunluğunda 196 olup şehri çevreleyen surlar şüphe yok ki Kudüs şehrini çok daha korunaklı hale getirmiş, savunma sistemini kuvvetlendirmiştir. 197 Kudüs şehrinde yapılan sur ve kale için hiçbir masraftan kaçınılmadığı Menâkıb-ı Sultan Süleyman adlı eserde şu şekilde ifade edilmiştir: “Dahi itdi hısâr-ı Kuds’i peydâ Döküp mâl-i firâvân oldı ra’nâ.” 198 Surların inşasının en canlı şahitlerinden olan Na’imî’nin verdiği bilgilere göre, bu inşa faaliyetleri tam dört yıl sürmüştür: “Hicretün çün dokuz yüzinde râst Kırkla dördi geçdi bî-kem ü kâst Sûrı yapmağa itdiler ikdâm Yine döndünci yıld oldı tamâm.” 199 İnşası 1537-38/1541-42 yıllarına tekabül eden bu yapı için eserinde, Bâb-ı 193 Na’imî, a.g.e., s. 286. 194 F. Buhl, “Kudüs”, İslâm Ansiklopedisi, Milli Eğitim Bakanlığı, C. VI, İstanbul, 1977, s. 962. 195 Mehmet Tütüncü, a.g.m., s. 41. 196 Fezâ’il-i Kuds adlı eserde surların uzunluğunu da değinilmiştir. Yazar tarafından yapılan tespitler sonucunca surların uzunluğu beş bin üç yüz zirâ’ yani bugünkü ifade ile yaklaşık 3975 metre olarak tespit edilmiştir. Ayrıntı için bkz: Na’imî, a.g.e., s. 286. 197 Yasemin Avcı, a.g.e., s. 38. 198 Eyyûbî, a.g.e., s. 140. 199 Na’imî, a.g.e., s. 302. 89 ‘Amûd, Bâb-ı Halîlü’r-Rahmân, Bâb-ı Dâvûd, Bâb-ı Meryem adlarıyla yapılan dört adet kapıdan sözeden Na’imî, bu kapıların giriş ve çıkış güzergahlarından da bahsetmiştir. 200 Otuz dört kule ve yedi kapıdan oluşan 201 surda en dikkat çeken unsurlardan biri, neredeyse her kapısına Kanuni Sultan Süleyman isminin işlenmesi olmuştur. Sur üzerinde yer alan kitabelerde Sultan Süleyman’ın “Rum, Arap ve Acem diyarlarının hakanı” olduğu vurgusu sık sık yapılmıştır. 202 Sultan Süleyman’ın yüceliği ve hakimiyet alanının genişliği sadece Kudüs şehrindeki kitabelerde anlatılmakla kalmamış, dönem müellifleri tarafından da eserlerinde işlenmiştir. Nitekim Celâlzâde Mustafa’nın Sultan Süleyman için yaptığı benzetme bir Süleymannâme olan eserde şöyle yer almıştır: “ol sâadet-i zafer hâtimetde reb’-i meskûn ıklîmlerin pâdişahı ‘acem ve rûm ve ‘arab memleketlerinin şâh-ı şerî’ât penâhı Kuds-i Şerîf ve Hâlilü’r-râhman ile Haremeyn-i muhteremeyn diyârlarının zıll-i ilâhı gürûh ve deryâ sükûh mücâhidînin hüsrev-i dîn-penâhı cem’-i süreyyâ-i intizâm mübarezân İslâmın şehriyâr-ı kâmkâr-ı encim sipâhı.” 203 Müellifi belli olmayan bir Süleymannâme’de de benzer ifadelerle Kanuni Sultan Süleyman’a methiyeler düzülmüştür. Kudüs, Mekke, Medine gibi şehirlerin tek sultanı olduğu vurgusu eserde şu şekilde yer almıştır: “Şehenşâh-ı mükerrem gâzi sultân Muazzam kadr u âlî serfirâzî Elinde Hakk Teâlânın Hicâzı Diyâr-i Tûr u Kâbe Kudüs Medine Diyen ceddi şehîd ulaşdı ‘adne 200 Detay için bkz: Na’imî, a.g.e., s. 304-308. 201 Feyza Betül Köse, “Osmanlı Kudüs’ünde Mimari Çalışmaları”, Kahramanmaraş Sütçü İmam Download 1.3 Mb. Do'stlaringiz bilan baham: 
|