T. C. Fatih sultan mehmet vakif üNİversitesi LİsansüSTÜ EĞİTİm enstiTÜSÜ tarih anabiLİM DALI tarih programi yüksek lisans tezi

Other Palestinian Cities, Türkistan ve Azerbaycan Araştırma Merkezi, Haarlem, 2006, s. 32. 
185
Eyyûbî, Menâkıb-ı Sultan Süleyman, haz. Mehmet Akkuş, Kültür Bakanlığı Yayınları, Ankara, 
1991, s. 140. Hakkında fazla bilgi olmayan müellifin, eserlerinde yer alan Eyyûbi ismini mahlas 
olarak kullandığı düşünülmektedir. Eserin ne zaman yazıldığı hususu da net değildir. Eserde, Kanuni 
Sultan Süleyman döneminde yapılan seferlerin yanında, İstanbul’da su yapılarının inşa ve onarımı ile 
Osmanlı şehirlerinde o dönemde yapılan hayır ve hasenattan bahsedilmektedir. Detay için bkz: Robert 
Anhegger, “Eyyûbî’nin Menakıb-ı Sultan Süleyman’ı”, İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi 
Tarih Dergisi, C. I, İstanbul, 1949, s. 119-138. Çalışmamız için eserden alıntılanan bölümlerin 
transkripsiyonu Mehmet Akkuş’a aittir. 

---

86 
Padişahın bu teveccühünden oldukça bahtiyar olan yazarımız, eserinde 
memnuniyetini Allah’tan dilediği dua ve niyazlarla dile getirmiştir. Peygamber 
ahlakının sirayet ettiğinini düşündüğü Kanuni Sultan Süleyman için eserde yer alan 
dua şöyledir: 
“Devâm-ı devletün ol Hayy (ü) Gaffâr 
İde pâyende olup ‘adli her bâr 
Hısâl-ı enbiyâdurur şi’ârı
İre her lahza Hak’dan ‘avnü bâr.”
186
 
İmar ve onarım faaliyetleri daha büsbütün başlamadan bile şehrin her 
noktasına damgasını vurmuş ve Kanuni Sultan Süleyman’a 2. Süleyman vasfını 
kazandırmıştır.
187
Bu vasıf Arapça olarak şehrin kapı kitabesine işlenmiştir.
188
Şehrin 
giriş kapısı kitabesindeki bu ifade ile Kudüs’deki Osmanlı yapılaşmasının büyüklüğü 
gözler önüne serilmiştir.
189
Kanuni Sultan Süleyman’ın Kudüs şehrinde yaptırdığı imar faaliyetlerinin en 
önemlisi olarak şehir surlarını yeniletmesi gösterilmiştir.
190
İnşa edilen surların 
temelini eski surlar oluşturmuştur.
191
Kanuni Sultan Süleyman döneminde Kudüs’te 
yapılan imar faaliyetleri tezimizin ana kaynakları olan Süleymannâmelere yeteri 
kadar yansımamıştır. Bu durum, bu bölüm için dönemin diğer kaynaklarından da 
yararlanmayı gerekli kılmıştır. Nitekim, Kudüs’ün ihyası için şehre gönderilen 
heyetin içinde bulunan Çeşmecizâde Ni’metullah Çelebi, kaleme aldığı Fezâ’il-i 
Kuds adlı eser ile şehirdeki Osmanlı yapılaşmasını gözler önüne sermiştir. Eserde yer 
alan ifadelere göre Kanuni Sultan Süleyman şehrin surlarla çevrilmesi için emirler 
vermiş, Hz. Süleyman’dan kalan surların tespit edilmesini istemiş ve bu görev için 
186
Eyyûbî, a.g.e., s. 140-142. 
187
İmar faaliyetlerinin büsbütün başlamadığı vurgusunun yapılmasındaki kasıt; Osmanlıların 
Kudüs’deki en büyük eseri olarak görülen surların inşasına daha geç tarihte başlanıyor olmasıdır.
188
Mehmet Tütüncü, a.g.e., s. 38. 
189
Alaattin Dolu, a.g.m., s. 34.
190
Yasemin Avcı, a.g.e., s. 38. 
191
Baha Tanman, “Osmanlı Döneminde Kudüs: Kent Dokusu, Mimarlık ve Çini Sanatına İlişkin Bir 
Araştırmanın İlk Sonuçları”, Ortadoğu’da Osmanlı Dönemi Kültür İzleri Uluslararası Bilgi Şöleni