T. C. Fatih sultan mehmet vakif üNİversitesi LİsansüSTÜ EĞİTİm enstiTÜSÜ tarih anabiLİM DALI tarih programi yüksek lisans tezi

Kanunis von 1520 bis 1557, yay. haz. Petra Karpert, Franz Steıner Verlag, Wıesbaden, 1981, s. 30a-
30b. Kanuni Sultan Süleyman’ın Irakeyn seferinde de yanında olan Celalzade Mustafa Çelebi, 
eserinde 1555 yılına kadar olan olayları anlatır. Eserin son bölümü olan 30. tabaka Kanuni Sultan 
Süleyman dönemine aittir. Petra Karpert tarafından tıpkıbasımı yapılan eser üzerinde Funda Demirtaş 
ise doktora tezi hazırlamıştır. Tezimiz için kullanılan kısımlarda Funda Demirtaş’ın transkripti yeterli 
görülmediğinden tıpkıbasım üzerinden tarafımızca transkript yapılarak kullanılmıştır.
174
Tayyib Gökbilgin, Kanunî Sultan Süleyman, haz. Sabri Can Sannav, Trakya Üniversitesi 
Yayınları, 2006, s. 8. 
175
İbn İyas, a.g.e., s. 346.

---

84 
Olma emîn iş inanma câhile 
Unudur kendüsini ol câh ile 
Memleket zabtını âkıller bilür 
İş başarmağını kâmiller bilür 
Câhilin tab’ında birdir nef’ u zarr 
Assı deyü kendüye eyler zarar 
Görmeyem dirsen cihânda gussayı 
Kıssa-i Cânberdîden al hisseyi 
Cehlidir bâ’is olan isyâna 
Girdi anca müslimînin kanına.”
176
Canbirdi Gazali’nin bu mücadelesi 1521 yılında yapılan şavaşta ölümü ile 
neticelenmiştir.
177
Bu ölüm Kudüs’ü de içine alan Şam bölgesinin yeniden huzura 
kavuşması olarak yorumlanmıştır.
178
Bölgenin Osmanlıya karşı tehditlerden 
temizlenmesi İslam dünyası için kutsiyeti tartışılmaz olan Kudüs kentinin Kanuni 
Sultan Süleyman tarafından ihyasının da yolunu açmıştır. Zira Memlüklüler 
hakimiyeti boyunca Kudüs, dini hüviyetini korumuş fakat siyasi ve askeri açısından 
eski ihtişamını yitirmiş, daha çok Memlüklü subayların sürgün için yollandığı bir 
şehre dönüşmüştür.
179
Osmanlı Devleti’nin fethedilen topraklarla hakimiyet alanını iyice genişlettiği 
XVI. yüzyıl, bu bölgelerde hem yeni yapılaşmaları hem de sanat eserleri ortaya 
çıkarmayı beraberinde getirmiştir.
180
Yavuz Sultan Selim’in Suriye ve Mısır seferi, 
İslam dünyası için kutsal beldelerin Osmanlı hakimiyetine girmesi ile sonuçlanmış, 
akabinde oğlu Kanuni Sultan Süleyman dönemi fetih hareketleri daha geniş manada 
176
Celâlzâde Mustafa, Tabakatü'l-memalik ve derecatü'l-mesalik, s. 30b. 
177
Feridun Emecen, a.g.md., a.y. 
178
Ahmet Faruk Çelik, Fethullah Arifi Çelebi’nin Şehname-i Al-i Osman’ından Süleymanname, 
Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayımlanmamış Doktora Tezi, Ankara, 2009, s. 59; 
Feridun Emecen, a.g.md., a.y; Zekeriya Kurşun, Ali İhsan Aydın, a.g.e., a.y. 
179
Amnon Cohen, Osmanlı Kudüs’ünde Loncalar, çev. Nurettin Elhüseyni, Zekeriya Kurşun, Tarih 
Vakfı Yurt Yayınları, İstanbul, 2003, s. 7; Amy Singer, Kadılar, Kullar, Kudüslü Köylüler, çev. 
Sema Bulutsuz, Türkiye İş Bankası Yayınları, İstanbul, 2008, s.5. Memlüklülerde Battallık ismi 
verilen bu sürgün sistemi için ayrıca bkz: Muammer Gül, Mısır Memlûkları’nda Bir Sürgün Sistemi 
Olan Battallık ve Kudüs, Belleten, Türk Tarih Kurumu, C. LXVI, sy. 246, Ağustos, 2002, s. 363-370.
180
İ. Aydın Yüksel, Osmanlı Mimarisinde Kanûnî Sultan Süleyman Devri: (926-974/1520-1566)