Texnologiyasi

40-jadval
Xulosalarni quyidagi jadvalga yozib chiqamiz
№
Meva
k o‘chati
soni
o'tqazish
sxemasi
necha 
ga bo‘ladi?
0 ‘tqaziladi
adirga
tekislikka
1
.
O 'rik
800
10x10
8
8
-
2.
Yong'oq
600
10x10
6
6
-
3.
Bodom
400
8x6
4.
Anjir
500
5x5
5.
Anor
1000
5x4
6.
Olcha
1100
5x4
7.
Olxo'ri
900
6x5
8.
Olma
700
5x4
184

---

CHORVACHILIK ASOSLARI
51-§. Chorvachilikning ahamiyati. Chorva hayvonlarining 
anatomiyasi va fiziologiyasi
Chorvachilikning ahamiyati
Chorvachilik qishloq xo‘jaligining asosiy tarm oqlaridan biri b o iib , 
aholi uchun oziq-ovqat, sanoat uchun xomashyo m anbayidir. C hor- 
vachilikdan g o ‘sht, sut, tuxum va boshqalar olinadi. Bu m ahsulot- 
lar qayta ishlanib kaloriyasi kuchaytiriladi. Jun, tivit, te n m ahsu- 
lotlaridan yengil sanoatda poyafzal, yuqori sifatli gazlam alar, gilam- 
lar tayyorlanadi.
Qushxona chiqitlaridan suyak va qon uni, turli dorivorlar ohnadi. 
M ollam ing shoxi, tuyog‘i va suyaklari ham qayta ishlanib, har xil 
buyumlar, yelim va boshqa m ahsulotlar tayyorlanadi.
0 ‘zbekiston sharoitida chorvachilikning qoramolchilik, qo‘ychilik, 
c h o ‘chqachilik, parrandachilik, asalarichilik, quyonchilik kabi so- 
h alarini keng rivojlantirish m um kin. Sug‘oriladigan deh qonchilik 
zonalarida asosan sutbop qoram olchilik, to g‘oldi, to g ‘ zonalarida 
g o ‘sh tb o p q o ra m o lc h ilik , g o 's h t - ju n b o p va g o ‘s h t- y o g ‘b op 
q o ‘ychilik, echkichilik, yilqichilik va asalarichilik, c h o ‘l, sahro va 
qum zonalarida, asosan, qorak o 'lch ilik va tuyachilik rivojlantiril- 
m oqda. Sug‘oriladigan zonalarda ch o ‘chqachilik va parrandachilikni 
rivojlantirish yo‘lga q o ‘yilgan. So‘nggi yillarda 0 ‘zbekiston Respub- 
likasida chorva hayvonlarining bosh soni k o ‘payib, m ahsuldorligi 
o rtib b o rm o q d a. K o 'p g in a n aslch ilik , ilg ‘o r sh irk at va ferm er 
x o ‘jaliklarida sigirlam ing sut m ahsuldorligi 3700 - 5200 kg ni tash ­
kil qiladi. Respublika bo'yicha har bir sigirdan olinadigan sut m iq­
dorini yaqin yillarda 3200-3500 kg ga yetkazish m o ‘ljallangan.
M ustaqillikning o ‘n besh yilligi yakunlari bo'yicha m amlakatim izda 
chorvachilik m ahsulotlari — go‘sht va sut ishlab chiqarish salmoqU 
darajada ortdi.
185

---

Sutbop qoramolchilikda hayvonlar mahsuldorligining genetik im - 
koniyatlarini oshirish maqsadida qora-ola zot sigirlami G olshtin zotli 
buqalar, qizil - cho'l zot sigirlami Angler zotli buqalar va shvis zotli 
sigirlarini Amerika shvis zotli buqalari bilan chatishtirilib, yangi du- 
ragaylar yaratilyapti. Bunday sutbop qoram ollam ing sut m ahsuldor- 
ligi nisbatan ortib boryapti.
G o 'shtbop qoramolchilik respublikamiz uchun nisbatan yangi tar- 
moq hisoblanadi. U tog‘oldi, tog‘ yaylovlarida va Amudaryo etaklaridagi 
to 'q ay-qam ishzorlarda va shunga o'xshash joylarda tashkil etilib, 
ko‘paytirish ishlari olib borilyapti. G o ‘shtbop qoramolchilikni rivojlan­
tirish u c h u n S u rx on dary on in g B oysun, Sariosiyo tu m a n la rid a , 
Qashqadaryo viloyatining D ehqonobod tum anida, Sirdaryo viioyati- 
da, Jizzax viloyatining Baxmal, Zom in tum anlarida yaxshi sharoit 
bor, shuning uchun bu joylarda sohani rivojlantirish ishlari jadal olib 
borilmoqda.
G o ‘sht yo‘nalishidagi Santa G ertruda, qozoqi oqbosh, shortgom , 
aberdin-angus, sharole va limuzin zotlarining naslli buqalaridan yax­
shi foydalanilmoqda.
Q orako‘l q o ‘ylarining sifatli barra beruvchi yangi zot, liniyalari 
yaratildi va nasli yaxshilanmoqda. Chorvachilik mahsulotlari yetishti­
rishda fermer xo jaiiklarining. dehqon xo‘jaliklari, oila pudratchiligining 
hissasi ortib boryapti. N am unali ish olib borayotgan fermer xo‘jaliklariga 
chorvachilik yo‘nalishi bo'yicha naslcliilik xo'jaligi deb nom berilyapti. 
Masalan, Andijon viloyatidagi Q o‘rg‘ontepa tum anida Alijon Ahme- 
dov boshliq «Oqsuv» ferm er xo'jaligi 150 bosh qoram ol parvarish 
qilib, 40 bosh naslli qoramol yetishtirdi. Fermerning sigirlaridan kuni- 
ga 35 kg gacha sut sog'ib olinyapti.
0 ‘zbekiston Respublikasi Qishloq va suv xo'jaligi vazirligining buyrug'i 
bilan «Oqsuv» fermer xo'jaligi naslcliilik xo'jaligiga aylantirildi. Samar­
qand viloyatining Nurota naslchilik xo'jaligida «Zarmalla» sur qorako'l 
qo'ylari yaratildi. Bunday qorako'l qo'ylarining terisini har qanday (qora, 
kumushrang, oq) rangga bo'yab ayollar, paltosi tikilyapti.
Navoiy viloyatida mamlakatning 44% qorako'l qo'ylari parvarish 
qilinadi. Viloyatda 9,5 mln ga yaylovlar bo'lib, 850 ming boshga yaqin 
qo'y - q o'zilar boqiladi. Terilardan yaxshigina darom ad olinadi.
Chorvachilikni jadal rivojlantirish uchun m ollam ing naslini p ar­
varish qilishni yaxshilash, sifatli, shirali yem-xashak jam g'arish talab
186

---

etiladi. Bunda fermerchilik harakatini rivojlanishi uchun barcha shart- 
sharoitlar yaratilm og'i darkor.