Tibbiyot mikrobiologiyasi

Микроорганизмларнинг симбиотик ассоциациялари. Антогонизм ва унинг сабаблари.

Микроорганизмларнинг ўсимликлар
билан бўладиган муносабатининг
қуйидаги хиллари:
• тирик ўсимлик тўқимаси билан озиқланувчи -
биотрофлар;
• илдизи ва барги ѐрдамида ажратган моддалар
билан фойдаланувчи - еккрисатрофлар;
• ўсимлик ўлик қолдиқларини парчаловчи сапрофит
кабилар киради
Тупроқ микробиологиясида туганак бактериялар яхши ўрганилган. Умумий
бажарилган ишларнинг 20% туганак бактерияларга бағишланган бўлиб ундан
нитрагин препарати тайѐрланган ва кенг миқѐсда қўлланилган. Нитрагиннинг
қўлланилиши ҳосилдорлиикни 20-200% гача ошиши кузатилган. Туганак бактериялар
тупроқда ризосфера ва ризопланда яшайди. Одатда тупроқда уларнинг сони 3-4
йил давомида кўп миқдорда дуккакли экинлар экилишидан кейин сақланади ва ундан
кейин уларнинг титри жуда тез пасаяди. Туганак бактериялар дуккакли ўсимликлар
илдизига илдиз тукчалари орқали киради ва туганак ҳосил қилади. Илдиздаги кам
сонли қизил рангли туганакларнинг бўлиши ўсимликлар ва бактериялар
орасидаги эффектив муносабат ўрнатилганлигидан далолат берадию

45. 
    Антибиотик моддалар ва уларнинг ишлатилиши.
    

Hayvon to'qimalaridan ajratib olingan
antimikrob moddalar. Lizotsimni birinchi bo'lib rus olimi I.L. Lashenkov (1909) tovuc tuxumining oqsilida aniqlagan. Keyinchalik lizotsim to'qimalaridan ajratib olingan antimikrob moddalarda, sutda, ko'z yoshlarida, so'lak va turli azolarning to'qimalari (buyrak, taloq, jigar)da aniqlagan. U organizmning tabiiy himoya omili hisoblanib, patogen soprafit mikroorganizmlarda bakteriologik (bakteriyalarni erituvchi) ta'sir
korsatadi. Uni ko'z va teri kasalliklarini davolashda qo'llaniladi,
Ekmolin Z.B. Yermolyeva tomonidan baliq to'qimalaridan ajratib
olingan. U penitsillin (ekmonovotsillin) bilan birga qo'llaniladi, bu
ularning organizmga ta'sirini kuchaytiradi va uzaytiradi.
interferon ko'pchilikda alohida qiziąish uyg'otdi. U virus to qi-
malari ta'sirida organizm hujayralarida hosil bo'ladi va viruslarni bo'linib ko payishidan tabiiy himoya qiladigan omil hisoblanadi. Interferon
Ayzeks va Lindemanlar tomonidan 1957-yilda ochilgan, keng spektrda viruslarga qarshi ta'sir ko'rsatish xossasiga ega. Interferonning ta'sir etish mexanizmi organilganda aniqlanishicha, u ko pgina viruslarni nuklein kislotasi sinteziga ta'sir ko rsatadi va ularning o'limiga sabab bo'ladi.
Interferon spetsifik ta'sir ko'rsatishi xossasiga ega, ya'ni odam
interferoni hayvon organizmidagi viruslarga ta'sir ko'rsatmaydi. U odam leykotsitidan ajratib olinadi va uni IF c, deb belgilanadi. Gripp va boshqa virus respirator kasalliklarining oldini olishda va davolashda qo'llaniladi. Keyingi yillarda interferon yangi hosil bo'ladigan o'smalarga samarali ta'sir ko'rsatishi aniqlandi.Yuqori darajali o'simliklardan olinadigan antibiotik moddalar. 1928-yilda T.P. Tokin yuqori darajali o'simliklarning ko'pchiligi chib ketadigan mikroblarga antimikroblar ta'sir ko'rsatish xossasiga ega
bo'lgan moddalarni hosil qilishlarini aniqlagan.
Fitotsidlar - uchuvchi efir moylari bo'lib, juda chidamsiz. Ularni
sof holda ajratib olish o*ta murakkab. Fitotsidlar - piyoz, sarimsoq
evkalipt va lishaynik barglaridan, sariqchoy otlaridan ajratib olinadi.
Shuningdek, rediska, aloe, xren o'simligi va boshqa o'simliklarda ham 78 aniqlangan. Tibbiyot amaliyotida fitotsidlarni qo'llanilishi chegaralangandir, chunki yaxshi tozalangan, kam zaharli va chidamli preparatlarni tayyorlashni iloji topilmagan.

46.