Toshkent davlat sharqshunoslik instituti falsafa kafedrasi qadimgi dunyo falsafasida ontologik bilimlar

1-ilova 
Aflotun ta’limoti: negizlari va ta’siri 
 
 

---

Ta’limoti: Aflotun o‘z sistemasida narsalar dunyosi, g‘oyalar dunyosi bor 
deydi. Narsalar dunyosi o‘tkinchi, vaqtincha, ko‘rimsiz, ammo g‘oyalar dunyosi 
doimiy, o‘zgarmas, chin go‘zal dunyo deb hisoblagan. Uning fikricha, narsalar 
g‘oyalar dunyosining soyasi, xira namoyon bo‘lishidir (2-ilova). 

---

2-ilova 
G‘oyalar piramidasi 
Ezgu 
Yagonalik
Aflotun «Davlat» asarining VII kitobida bu haqida shunday bir taqqoslash 
orqali o‘z nuqtai nazarini bayon qiladi. Qorong‘u g‘or, u g‘orda kishanlangan 
mahkum kishilar yotishibdi, ular hech qaysi tomonga aylana olmaydilar, shu holda 
g‘orning kichik bir tuynugidan tushgan so‘nar-so‘nmas yorug‘likdan ushbu tuynuk 
yonidan qo‘lida narsalari bilan o‘tayotgan shaxslarning soyasinigina kuzatadilar, 
ammo ko‘rinayotganlar kimlar ekanligini, ularning qo‘lida nimalar borligini aslo bila 
olmaydilar. Xuddi shunday bu dunyo, ya’ni narsalar dunyosi g‘oyalar dunyosining, 
ya’ni toza, pok, doimiy, abadiy go‘zal dunyoning so‘nib-so‘nmas, xira soyasidir, 
deydi Aflotun. 
Aflotun jonni tanadan mustaqil mavjud, alohida o‘lmas ruhiy, ilohiy 
hisoblaydi. Jonlar dunyosi g‘oyalar dunyosiga yaqin, shuning uchun ular ushbu 
pok, toza, abadiy, go‘zal dunyodan ta’sirlanib, huzur qiladilar, biroq vaqti bilan 
ular-jonlar, narsalar dunyosiga, masalan, insonlar tanasiga kelib kiradilar hamda 
kishilar tanasida bo‘lganlarida ular g‘oyalar dunyosi ko‘lankasi, soyasi bo‘lgan 
narsalar dunyosini ko‘rib avvalgi ko‘rgan, huzurlanganlarini eslay boshlaydilar, 
shu ravishda eslash – «xotirlash», ya’ni bilish hosil bo‘ladi, deydi Aflotun. 
Aflotun jonni ruhiy, ilohiy, doimiy, abadiy o‘lmas deydi. U inson 
o‘lgandan keyin jon ham o‘sha yulduzlar dunyosiga qaytib, go‘zal g‘oyalar 
dunyosidan ta’sirlanishi mumkin yoki o‘lgan odam tirikligida narsalar 
dunyosiga berilib dinni, xudoga ibodatni buzgan bo‘lsa, uning joni yulduzlar