Xalqlarining musiqa adabiyoti
Download 0.61 Mb. Pdf ko'rish
|
MDH
- Bu sahifa navigatsiya:
- Simfonik orkestr uchun asarlar
Mixail Ivanovich Glinka Mixail Ivanovich Glinka 1804 yilda Smolensk guberniyasining Novospassk qishlog’ida tug’ildi. Bo’lajak kompozitorning bolalik yillari dvoryanlar xonadonida o’tdi. Unga dehqonlar hayoti yaqin, dehqonlar qo’shig’i hamroh edi, qishloq manzarasi esa uni doim maftun etardi, shu sababdan ham ular kompozitor hayotida chuqur iz qoldirdi. Yosh Glinkada musiqa qobiliyatining rivojlanishida, krepostnoy (tutqunlikdagi) mashshoqlar orkestri juda katta rol o’ynaydi. U mana shu orkestr cholg’ulari, xalq qo’shiqlari va chet el kompozitorlari asarlari bilan tanishishga muyassar bo’lgan edi. Glinka Asosiy Pedagogika instituti qoshidagi Oliyjanob pansionda tarbiyalandi va dunyoviy ma’lumot oldi. Glinka pansionda o’qigan davrida ham musiqa bilan shug’ullanishini to’xtatmadi: fortepianodan xususiy darslar oldi, musiqa nazariyasini o’rgandi, musiqa ijodi sohasida qobiliyatini sinab ko’rdi va oradan ko’p vaqt o’tmasdan iqtidorli pianinochi va yosh kompozitor sifatida shuhrat qozondi. Pansionni tugatgach, u yosh musiqa ishqivozlari guruhi bilan yaqinlashdi, bu munosabat musiqa faoliyatining yanada rivojlanishiga imkon berdi . Uning «Qiynama meni», «Oh, go’zal qiz» singari romanslari mana shu davrda yozilgan edi. Glinka zamondosh kompozitorlar ijodini diqqat bilan kuzatib bordi, rus maishiy musiqa asarlari namunalarini tingladi. Glinkaning Kavkazga borishi unda boshqa xalqlar milliy san’atiga hurmat- ehtirom bilan qarash hissini uyg’otdi. 1830 yilda Glinka musiqa ma’lumotini yanada oshirish maqsadida chet elga boradi, to’rt yil davomida o’tkazgan sayohatining uch yili Italiyada o’tdi . Glinka Italiya opera san’atini sinchiklab o’rgandi. Uning o’zi bu to’g’risida , «Ovozni boshqarish bilan aloqador bo’lgan juda injiq va qiyin san’at bilan va uni qanday qilib yozish yo’llari bilan tanishdim», deb yozadi. Glinka chet eldan o’z vataniga kamolga yetgan va murakkab ijodiy yo’lga puxta tayyorlangan usta kompozitor bo’lib qaytadi. 12
Glinka Peterburgga qaytib kelgandan keyin opera uchun juda ko’p syujetlar axtardi va pirovardida «Ivan Susanin» syujetiga opera yozishni ma’qul deb topdi. Kompozitor opera asarining birinchi sahifasiga bu opera qahramonlik operasi ekanligini yozib qo’ygan edi. «Ivan Susanin» operasi 1836 yilda birinchi marta sahnaga qo’yilgan edi. Nikolay I opera nomini «Ivan Susanin» demasdan , «Podshoh uchun jon fido» deb o’zgartirishga buyurdi. Rus musiqa san’atida sahnaga birinchi marta oddiy erkak kishi , dehqonlardan chiqqanligi uchun u zodagonlar doimiy saroy opera teatri sahnasida faqat italyan operalarini eshitardilar, shu sababdan rus xalq ruhiga yaqin bo’lgan bu mashhur operaga munosabat ijodkor kutganicha bo’lmadi.
«Ivan Susanin» operasining qisqacha mazmuni.
Rus xalqi 1611- yilda Pol’sha bosqinchilariga qarshi kurash uchun kuch to’playdi. Kuzma Mininning vatanparvarlik chaqirig’iga javoban butun xalq vatan mudofaasiga otlanadi. 1612- yilda Minin va Pojarskiy rahbarligida ko’ngilli xalq lashkarlari Moskvani bosqinchilardan ozod qiladilar, ammo rus yerining ayrim joylarida partizan guruhlari polyaklarga qarshi kurash olib boradilar. Kostromali dehqon Ivan Susanin oilasi ham bu kurashdan chetda qolmadi. Susaninning qizi Antonidaning kuyovi Bogdan Sabinin ham partizanlarga qo’shilib ketdi. Polyak panlari g’alabani bayram qilib, o’g’irlangan o’ljalarni taqsimlay boshladilar, ammo shu paytda Moskva ostonalarida polyak qo’shinlarida polyak qo’shinlarining tormor qilinganligi haqida xabar keladi. Polyak panlari qaytadan Rus’ yeriga yurish boshlaydilar. Polyaklar to’satdan Susanin uyiga bostirib kiradilar va Moskvaga olib boradigan yo’lni ko’rsatishni talab qiladilar. Susanin polyaklarni o’tib bo’lmaydigan botqoqlik o’rmonga boshlaydi, o’g’li Vanyani esa xalq lashkarlariga xabar bergani yuboradi. Polyaklar Susanin maqsadini payqagach , uni o’ldiradilar. Xalq Qizil maydonda o’z sarkardalari Minin va Pojarskiyni g’alaba bilan tabriklaydi. * * * * * * *
«Ivan Susanin» operasida oddiy dehqon Ivan Susanin obrazi – xalq qahramoni va vatanparvarlikning badiiy jihatdan umumlashgan obrazi darajasiga ko’tarilgan. Glinkaning xalqchillikni juda yaxshi tushunishi rus 13
klassik musiqasining eng muhim omillaridan hisoblangan - haqqoniylik va realizmning hayotda barqaror o’rin olishiga olib keladi. Operada xalq sahnalari katta o’rin egallaydi. Lirik ohangdor xalq qo’shiqlari ruhida yozilgan «Mening vatanim» nomli dehqonlar xori opera g’oyasining asosiy musiqaviy ifodasi hisoblanadi. Xor sahnalari rus xalq qo’shiqlariga asoslangan bo’lib, xalq hayotining hilma – xil tomonlari bilan chambarchas bog’langandir. Polyaklar ko’rsatiladigan sahnalarga polonez, mazurka, krakovyak singari G’arbiy Yevropa raqslari ham kiritilgan . Opera hayotbaxsh, yorqin xarakterli «Senga Shon-sharaflar bo’lsin» nomli mashhur xor bilan tugaydi. Bu xor dushmanlarni ona yerdan haydagan mardona xalqning yuksak vatanparvarlik kayfiyati, tantanasi va shodligini ifodalaydi . Glinka «Ivan Susanin» operasi sahnaga qo’yilganidan keyin bir necha yil davomida kompozitor va pedagog sifatida jiddiy ishladi. 1842 yilda kompozitor o’zining ikkinchi operasi - «Ruslan va Lyudmila»ni yozib tugatdi.
Glinkaning “ Ivan Susanin” operasi – qahramonona xalq musiqa dramasidir. Opera uchun mazmun sifatida 1612 yilda haqiqatdan ham ro’y bergan Ivan Osipovich Susanin ismli dehqonning qahramonlik jasorati xizmat qilgan. Rostdan ham polshalik qo’shinlar Moskvadan haydalgandan keyin ham ag’da-bag’da to’dalashib to’qnashuvlarda qatnashgan. Ana shunaqa bir to’da Domnino qishlog’iga tinchlikbuzarlik bilan kelib, Moskvaga yo’l ko’rsatib berishni talab qiladi. Ivan Susanin esa ularni Moskva o’rniga yovvoyi, o’tib bo’lmas quyuq o’rmonga olib borib qo’ygan va u yerda polshalik dushmanlar, polshalik bezorilar qo’lidan jasurona vafot etgan.
Opera 1836- yilning 27- noyabr kuni Peterburgda katta teatr sahnasida birinchi marta qo’yilgan. “ Ivan Susanin ” operasi. 4 pardali, epilogli opera.Yangi matn muallifi S. Gorodetskiy. 14
Qatnashuvchi shaxslar:
Ivan Susanin-Domnino qishlog’ida yashovchi bir dehqon…..….bas. Antonida, uning qizi………………………………… .…..…soprano. Vanya, Susaninning boqib olgan o’gay o’gl….…………….kontralto. Bogdan Sobinin, Antonidaning kuyovi, askar…….……………tenor. Rus askari…………………………………………………………bas. Polshaning elchisi……………..……………………….………tenor. Sigizmund, Polshaning qiroli ………………………………...…..bas.
Xorlar: dehqonlar, askarlar, polshalik qizlar, ritsirlar. Polshalik yigit-qizlar baleti. Opera xarakati 1612- yilning kuzi va 1613- yilning qish paytida sodir bo’ladi. I parda – Domnino qishlog’ida, II parda-Polshada, III parda- Susanin xonadonida, IV parda-o’rmonda, Epilog- Moskva shahrida, Qizil Maydonda bo’lib ko’rsatiladi.
**********
Domnino qishlog’ining aholisi qaytib kelgan askarlarni quvonch bilan kutib oladi. Bittagina Antonida mayus va hafa. U o’z qallig’i Bogdan Sobinin qaytishini intizor kutmoqda. Bogdan qo’shin bilan Polsha shlyaxtasiga qarshi kurashgani ketgan. Antonida to’y haqida qayg’uradi.Otasi- hozir to’y mavridi emas, vaqt, zamon notinchligini tushuntiradi. To’satdan daryo tomondan qo’shiq ovozi eshitiladi. Bu Sobinin o’z qo’shini bilan qaytmoqda.U hush-xabar olib keldi: Minin va Pojarskiy boshchiligida xalq orasidan ixtiyoriy qo’shin yig’ilishini aytadi. Dehqonlar xursand, endi ular polshaning hukmdorligidan ozod bo’lishadi. Ivan Susaninning to’yini qoldirish haqidagi qarori Sobinin kayfiyatini ancha tushurib qo’yadi, chunki u jona-jon qishlog’iga aynan to’yni ko’zlagan maqsadida qaytib kelgan. Oldin Susanin to’yni qilmay turamiz deb turib oladi, ohiri to’yga roziligini berib, ikki yoshga oq fotiha beradi. 15
Qirol Sigizmund III qadimgi Polsha qasrida o’z g’alabasiga ishongan shlyaxta to’y-tantana qilmoqda. Muhtasham zalda son-sanoqsiz mehmonlar; birin-ketin Polsha xalq raqslari ijro etilmoqda. Birdaniga raqslar to’xtatilib, zalga elchi kirib keladi.U Polsha qo’shinlarini mag’lubiyatga uchrashini va Moskvadagi polsha otryadni asirga olinishi haqida xabar yetkazadi.Polyaklar hayron.Ritsarlari qurollarini olib, Rossiya tomonga otlanmoqchi.
Susaninlar oilasida to’y taraddudi.Vanya Sobinin bilan birga polyaklarga qarshi urushga bormoqchi. Kirib kelgan dehqonlar kelin va kuyovni tabriklaydi. Birdaniga otlar chopishi eshitiladi.Eshik ochilib, uy ichiga polyaklar kirib kelishadi. Moskvaga yetib borish uchun ularga yo’l boshchi kerak.Dushmanlar Susaninni ko’ndirmoqchi, lekin u sotqin emas, u vataniga sodiq inson.Oxiri yovlar unga oltin taklif qilishadi.Susanin ichidan bir narsa o’ylab qo’yib, rozilik beradi.U polyaklarni Moskva o’rniga ,o’tib bo’lmas quyuq o’rmonga olib borib qo’ymoqchi. Dushmanlarga bilintirmasdan, Vanya o’g’lini sekin Minin va Pojarskiy oldiga jo’natib yuboradi. Vanya ularni ogohlantirib qo’yishi kerak bo’ladi. Susanin esa polyaklarga yo’l ko’rsatgani ketadi. Sobinin dushmanlar orqasidan , qo’shinni yig’ib, quvlaydi. Vanya, Minin va Pojarskiylarga yetib olib, Susaninni tezroq qutqarish to’g’risida yolvorib, yordam so’raydi.
O’rmonda charchagan va muzlab qolgan polyaklar ketmoqda. Susanin haqida yo adashgan, yo ataylab noto’g’ri yoldan ularni boshlab ketganini gumonsiraydilar. To’htab, polyaklar dam olmoqchi. Ular uhlab qolganda, faqat Susanin o’yg’oq. U baribir o’ladi. Оmon qolmasligini sezib turgan. Jon berish o’gir, lekin o’z vatanparvarlik burchini u ado etdi. Bo’ron ko’tariladi. Uyqudan turganda polyaklar noto’g’ri joyga borib qolganlarini sezib qolishadi. Susanin ularga bor hakiqatni ochadi. Jahli chiqqan polyaklar uni o’ldirishadi. Moskvada, Qizil Maydonda xalq rus qo’shinlarni muborakbod etmoqda .Vanya, Antonida va Sobinin ham shu yerda. Xalq polyaklardanozod bo’lishni va g’alaba qozonish uchun o’z jonini fido qilgan qahramonlarini sharaflaydi.
16
“Ivan Susanin” operasining musiqasi haqida. I parda Domnino qishlog’ida bo’lib o’tadi. I parda – bosh qahramonlar va rus xalqining tavsifnomasidir. U kengaytirilgan xor introduksiyasidan boshlanadi. Inrtroduksiya 2 ta xordan- ayollar va erkaklar xoridan iborat. Erkak xori rus xalqining botirligini, jasurligini ifodalasada, ayollar xori esa jonli, chaqqon, ravshan, bahoriy davra qoshiqlariga yaqin. Raqs fe’liga ega. Introduksiya katta xor fugasi bilan yakun topadi.Introduksiyadan keyin Antonidaning Kavatina va rondosi keladi. Unda rus qizining nozikligi, sodiqligi, samimiyligi va soddaligi ifoda etiladi.Kavatinadan keyin rondo ijro etiladi. Musiqaning tavsifi ravshan, hursand. Qiz bolaning shoirona orzu- havaslar dunyosini ochib beradi. Sobinin, Antonida va Susanin “Ne tomi, rodimi’y”, degan trioni ijro etishadi. Ushbu trioda yoshlar Susanin- otadan to’yiga roziligini olishadi. II Parda. Polsha qiroli Sigizmund qasrida hashamatli (muhtasham) bal. Butun parda birinchiga nisbatan kontrast xosil qiladi. Sodda qo’shiq o’rniga, xorlar o’rniga, asosan raqs musiqasi ijro etiladi. Birin- ketin 4ta raqs- polonez, krakovyak,vals, mazurka yangrab, oziga xos deyarli faqat polsha raqslaridan tarkib topgan simfonik syuitasini tashkil etadi. III parda Ivan Susanin oilasida to’yga tayyorgarlik ko’rish.Birdaniga polyaklar paydo bo’lib, Moskvaga yol ko’rsatib berishni talab qilishadi. III parda “Kak mat’ ubili ” deb nomlangan Vanyaning qo’shig’i bilan boshlanadi. Bu qo’shiq yetim Vanyaning tavsifnomasidir.Vanya uni asrab qolgan Ivan Susanin otasiga o’z minnatdorligini, sodiqligini bildirib, kuylaydi. Vanyaning qo’shig’i rus xalq qo’shiqlariga yaqin. Undan keyin Vanya, Antonida va Sobinin ijrosida kvartet yangraydi. Polyaklar bilan Susanin sahnasi. Polyaklar tavsifnomasi polonez va mazurka usulu orqali yoritiladi. Susanin esa xotirjam va jasurona tarzda polyaklar bilan so’zlashadi. Uning musiqasida “Slavsya” xorning mavzusi paydo bo’ladi. Uyidan ketishdan oldin Susanin qizi bilan hayrlashadi. Musiqa g’amgin va motam ranglarga bo’yaladi. “Razgulyalisya, razlivalisya vodi veshniye po lugam.” Nomli to’y xori – operaning eng dramatikdamlardan biri. Xor 5 hissali(5/4) o’lchovida, rus xalq to’y marosimlarida kelin- kuyovni sharaflash qo’shiqlariga yaqin. Antonidaning “Ne o tom skorblyu, podrujen’ki ”romans- qo’shig’i operaning eng shoirona va ajoyib sahifalarifdan biri. IV parda. Vanya ijrosida “Bedniy kon’ v pole pal” degan hayajonli rechitativi yangrab o’tadi. Susanin rechitativ va ariyani kuylab o’tadi. Aynan shu ariyasi
17
ichida Susaninning qahramon va vatanparvar qiyofasi ohirigacha ochib beriladi. “Ti’ vzoydyosh moya zarya !”, nomli ariyasida o’limni sezib, Susanin uydagilarini eslab, ular bilan hayolan xayrlashib, o’z o’limini mardlarcha kutib oladi. “Tuda zavyol ya vas, kuda i seriy volk ne zabegal ” so’zlarida, polyaklar uni o’ldirib yuboradi.Orkestrda shu payt – “Vniz po matushke, po Volge” ko’shig’ining ohanglari yangrab o’tadi/ Epilog. Moskvada, Qizil maydonda xalq o’z qahramonlarini sharaflaydi. “Slavsya” nomli xori ijro etiladi. Xor marsh janriga yaqin.
«Ruslan va Lyudmila» operasining qisqacha mazmuni
Voqea Kiyevda bo’lib o’tadi. Knyaz Svyatozar qizi Lyudmilaning to’yini o’tkazmoqda. Mehmonlar orasida Lyudmila visoliga yetisholmagan xon Ratmir va pahlavon Farlaf ham bor. To’satdan chaqmoq bo’lib, knyaz mehmonxonasi qorong’ulikka g’arq bo’ladi. Oydinlashganda mehmonlar Lyudmilaning g’oyib bo’lganligini sezib qoladilar. Baxtsiz Svyatozar kimda- kim Lyudmilani topib, Kiyevga olib kelsa, uni o’shanga nikoh qilib berishga va’da beradi. Lyudmilani topish uchun Ruslan, Ratmir va Farlaf uzoq va xatarli safarga otlanadilar. Ularning yo’lida hilma-xil sarg’uzashtlar sodir bo’ladi. Ruslan yo’lda saxiy sehrgar Finni uchratadi. Finn unga Lyudmilani jodugar Chernomor tomonidan o’girlanganligini va knyaginyani axtarib topishda unga yordam berishligini aytadi. Ruslan tog’u- dashtlar, cho’lu- biyo’bonlarni kezib ko’p yuradi, nihoyat tikonzor-u changalzorga aylangan jang maydoniga yetib keladi. Bu yerda u bahaybat kalla bilan jang qiladi, uni yengadi va ostiga yashirib qoyilgan sehrli qilichni oladi. Qora niyatli, sehrgar Naina Ratmir bilan Ruslanni o’z qarorgohiga aldab olib kiradi. Har ikkala pahlavon bu sehrli joydan chiqolmay umrbod qolib ketishlaridan qayg’uradilar, ammo Finn yana ularga yordam qiladi. Pahlavonlar Lyudmilani izlashni davom ettiradilar. Bu vaqtda Lyudmila Chernomorning bog’i eramida qayg’urib yotardi. Ruslan paydo bo’ladi va Chernomorni yakkama-yakka olishuvga chaqiradi. Jodugar Lyudmilani mangu uxlatadi va Ruslan bilan jang boshlaydi. Ruslan g’olib chiqadi, ammo Lyudmilani uyg’otolmaydi, uning barcha urinishlari zoya ketadi. Faqat Finn bergan sehrli uzuk qizni uyg’otadi. Tantanali xor sadolari Ruslan bilan Lyudmilani olqishlaydi.
18
«Ruslan va Lyudmila» operasi epik-ertak opera namunalaridan hisoblanadi. Glinka o’z qahramonlari obrazlarini ifodalash uchun chuqur mazmunli va yorqin ifodali musiqa yaratishga muvaffaq bo’ladi. «Ruslan va Lyudmila» operasining musiqaviy- badiiy afzalliklari Glinka ijodiy istedodining yangicha uslubining yutuqlari Peterburg aslzodalar jamiyatiga tushunarli bo’lmadi. Mana shu sababdan ham opera nihoyatda sovuqqonlik bilan kutib olindi. Glinkaga bu muvaffaqiyatsizlik qattiq ta’sir qildi.U 1844-1847-yillarda Frantsiya va Italiyada bo’ldi va xalq- raqs mavzulariga asoslangan «Aragon xotasi» nomli ajoyib simfonik uvertyura yaratdi. Glinka hayotining so’nggi yillarida «Kamarinskaya» simfonik fantaziyani yozdi. Bu mashhur asarida ikkita xalq qo’shig’i: sekin va cho’zib aytiladigan to’y qo’shig’i «Baland tog’lar orqasidan» va quvnoq, tez aytiladigan raqs qo’shig’i «Kamarinskaya»dan ustalik bilan foydalandi. Glinka 1857 yilda vafot etdi. M.I. Glinka o’z opera, simfonik asarlari va romanslarida rus musiqasining qaysi yo’l bilan shakllanishini va rivojlanishini ko’rsatib berdi. Glinkaning ijodiy me’rosi ikkita opera, dramatik spektakllarga musiqalar ,vokal-simfonik asarlar, cholg’u ansambllari, sonata , pyesa, xorlar, 80 dan ortiq ashula, qo’shiq, romans va hokazolardan iboratdir. Mixail Ivanovich Glinkaning simfonik ijodi M. I. Glinkaning simfоnik asarlari sоni unchalik ko’p emas. Glinka 4 qismli simfоniyalar yaratmagan. Uning simfоnik asarlari bir qismli bo’lib, uvertyura yo fantaziya janrida yozilgan. Lekin bu bir qismli simfоnik asarlarning tarixiy ahamiyati shu darajada salmоqli bo’lganki, ularni bemalоl rus klassik simfоnizmining asоsi deb hisоblash mumkin.
Glinka ijоdida simfоnik оrkestr uchun asarlar muhim o’rin egallaydi. Glinka bоlaligidanоq оrkestrni yaxshi ko’rardi. «Muzi’ka dusha mоya», ya`ni «Musiqa mening jоnu dilim» derdi Glinka. Amakisinikida 19
tutqunlikdagi dehqоnlardan tashkil tоpgan juda yaxshigina оrkestr bоr edi. Ularnikiga bоrganda оrkestr ijrо etgan asarlarni mazza qilib eshitardi.
Simfоnik оrkestr uchun yaratilgan eng ahamiyatli asarlar deb «Kamarinskaya» fantaziyasi, «Aragоncha xоta» va «Madriddagi tun» nоmli ispancha uvertyuralari, shuningdek «Vals – fant aziyasi»ni aytish mumkin. Simfоnik kоntsertlar repertuariga Glinka yaratgan ikkala оperaga uvertyuralar, va «Knyaz Xоlmskiy» tragediyasiga ajоyib musiqa kiradi. «Kamarinskaya» simfonik fantaziyasi (1848) Birin- ketin ishlangan ikki rus xalq mavzuga variatsiyalar, ya`ni qo’shalоq variatsiyalar shaklida yozilgan. Bu mavzular bir biriga qarama – qarshi turadi. Ulardan birinchisi – «Iz – za gоr, gоr vi’sоkix» nоmli keng va ravоn to’y qo’shig’idir. Bu qo’shiq оq qush – kelinchakni cho’qilaydigan va chimdalaydigan kulrang g’оzlar, quda tоmоn haqida. Ikkinchi qo’shiq – «Kamarinskaya» sho’x rus raqs kuyi. «Vals - fantaziya»- kоmpоzitоrning eng lirik va shоirоna asarlaridan biri. Avval bu katta bo’lmagan fоrtepianо uchun yozilgan pyesa edi. (1839). 1845- va 1856- yillarda Glinka bu pyesani оrkestr uchun qayta ishlagan. Asarning kuychan, mulоyim, оhangrabо bоsh mavzusi bir necha marta qaytariladi. Bu mavzu rоndо shaklining refreniga aylanib, o’rtada bоshqa mavzudagi lavhalar kiritiladi. Asarning chоlg’ulashtiruvi ajоyib va nоzik. Tоrli guruhning aksariyati yangrashga parvоz, nafislik, tiniqlik bag’ishlaydi.
Rus musiqasida ilk bоr insоn hissiyotlarining rang – barang tuslarini aks ettirgan, maishiy raqs asоsida kengaytirilgan simfоnik asar paydо bo’lgan.
Ma`lumki, Glinka balet yozmagan, lekin ikkala оperasida mavjud bo’lgan balet sahnalarida, shuningdek «Vals - fantaziya»sida va «Kamarinskaya»sida kоmpоzitоr maishiy raqslardan o’sib chiqqan simfоnik musiqasining o’chmas, so’nmas namunalarini yaratishga muvоfaq bo’ldi.
20
Ispancha uvertyuralar
Glinkaning «Ispancha uvertyuralari» rus musiqasida yangi an`anani bоshlab bergan «Aragоncha xоta» Ispaniyaga endi kelgan paytda 1845- yilda yaratilgan. «Madriddagi tun» esa ancha keyinrоk 1848- yilda Ispan sayohati davоmida оldinrоq qilingan yozmalar asоsida paydо bo’lgan. Ikkala asar ham keyinchalik qayta ishlangan. «Aragоncha xоta» ning chоlg’ulashtiruvini takоmillashtirib, umumiy
kоmpоzitsiyasi ancha
kengayib, simfоniyalashgan. Ikkinchi uvertyuraning «Kastiliya haqidagi xоtiralar» nоmi o’rniga umuman yangi, ancha ishlangan, yaxlit «Madriddagi tun» varianti 1851- yilda paydо bo’lgan. Ispancha uvertyuralar nоmini berishga M.I.Glinkaga do’sti Оdоevskiy maslahat bergan. «Aragоncha xоta» sоnata allegrоsi va variatsiyalash tamоyillari asоsida yaratilgan bo’lsada, «Madriddagi tun» bir – biriga qarama - qarshi to’rtta mavzu asоsida kоntsentrik shaklida yozilgan.
1839 - yil «Vals - fantaziya» fоrtepianо uchun pyesa tarzida yaratilgan.
1841 – yil N.V. Kukоlnik tragediyasiga «Knyaz Xоlmskiy» musiqasining 1 – kоntsert ijrоsi.
1845 – yil «Vals – fantaziya»si оrkestr uchun qayta ishlangan. Bu material saqlanmadi.
1856 - yili «Vals - fantaziya»sining simfоnik оrkestr uchun оxirgi taxriri.
1845 – yil «Aragоncha xоta». 1848 – yil «Kamarinskaya»
1851 – yil « Madriddagi tun» Download 0.61 Mb. Do'stlaringiz bilan baham: |
ma'muriyatiga murojaat qiling