Fazalar muvozanati. Eritmalar 36-§. Fazoviy o’tishlar. Fazalar qoidasi

46-§. Suyultirilgan eritmalarning muzlash temperaturasi

Suyuqlik muzlagan vaqtda uning to’yingan bug’i bosimi muz bug’ining bosimiga teng bo’ladi. Suv da muzlaydi,chunki bunda suvning to’yingan bug’ bosimi 4,6 mm.sim.ust.ga teng bo’lgani holda muzning to’yingan bug’i bosimi ham 4,6 mm.sim.ust. ga teng. 45.1-rasmdagi diagrammada AO chizig’i OB chizig’i bilan 0 nuqtada uchrashgani uchun toza erituvchi Т da muzlaydi. Lekin eritmalar bug’i bosimining chizig’i (O₁A₁) muz bug’i bosimining chizig’i (OB) bilan O₁ nuqtada uchrashadi. Shuning uchun eritma Т₁da muzlaydi. Demak, eritmaning muzlash temperaturasi toza erituvchinikiga qaraganda past bo’ladi. Т-Т₁Т₁ eritma muzlash temperaturasining pasayishi yoki depressiyasi deb ataladi. Bu yerda ham Raul qonunidan va Klauzius-Klapeyron tenglamasidan foydalanib, tubandagi formulani chiqarish mumkin:

(46.1)

bunda: q –1g toza erituvchi muzlaganda ajralib chiqadigan issiqlik miqdori; Т₀ – toza erituvchining muzlash temperaturasi; g – eruvchi miqdori

Agar:

(46.2) desak:

(46.3)

tenglama kelib chiqadi, bunda K–erituvchining krioskopik doimiysi, K-muzlash temperaturasining molekulyar pasayishi deyiladi, chunki u 1000g erituvchida 1 mol modda eriganda hosil bo’lgan molyal eritmaning muzlash temperaturasining pasayishini ko’rsatadi. Demak, muzlash temperaturasining molekulyar pasayishi noma’lum bir erituvchi uchun o’zgarmas qiymat bo’lib, eruvchi modda tabiatiga bog’liq emas, suvning krioskopik doimiyligini hisoblab chiqaramiz (y-334,72J)

46.1-jadval. Ba’zi erituvchilarning krioskopik doimiylari

Erituvchilar	K	Erituvchilar	K
Suv Benzol Naftalin Nitrobenzol	1,8 5,1 6,9 6,0	Sirka kislota Anilin Simob	3,9 5,87 11,40

Agar bg erituvchida ag modda erigan bo’lsa, formula temperaturasini quyidagi formula bo’yicha hisoblash mumkin:

(46.4)