Fazaviy tezlik. Bir jinsli muhitda

R³
(1.32)
formula bilan aniqlanadi.
Fazoviy burehak tayanib lurgan shar sirtiining yu/.i kaltalik jihatdan shar radiusining kvadratiga teng. ya’ni aft- bo'Isa, fazoviy burehak birga teng bo'ladi va bu burehak stermdian (sr) deb ataladi. Shaming to'Iiq sirti e = 4*я^; bo'Igani uehun nuqta atrofidagi butun fazoni qamrab oluvehi il to'liq fazoviy burehak quyidagieha ifodalanadi:
= 0 33)Demak, nuqta atrofidagi to’la fazoviy burehak 4* steradianga teng bo’lar ekan.
Sbunday qilib. oqiinning biz ajratib olgan bir qismi dO fazoviy burehakka (o'g‘ri keladi. d£i ni kiehik miqdor deb. R ga nisbatan: dO iehida oqimni tekis taqsimlangan deb hisoblash mumkin. L dan bareha yo’nalishlar bo'yieha ketayotgan to’Iaoqim ф = |<м> bo’ladi.
Vorug¹Iik kuehi (I). Fazoviy burehak birligiga to'g’ri kelgan oqim kattaligiga yorug'lik kuehi deyiladi. Agar oqim Ф, manbadan bareha
yo'nalishlar bo'yieha bir tekis уuboriIayotgan bo’lsa, i = j- bo'ladi. Bu




/




(134)
har qanday yo‘nalish ueliun bir xil bo’ladi. Oqim notekis bo’lgan holda Ф/4п kattalik faqat yonig‘likning o’rtaeha kuehi bo’ladi va yorug'liktiing o'rlaeha sferik kuehi deyiladi. Tayinli bir yo’nalish bo’yieha yorug’lik kuehini o’lehash uehun dO elementar fazoviy burehak olinib va bu fazoviy burehakka to’g’ri kelgan dO yorug’lik oqimi o'lehanishi kerak:
Yoritilganlik (E). Yoritilganlik deb, sir! birligiga to’g’ri kelgan oqim kattaligiga aytiladi. et yuzning yoritilganligi

о

bo’ladi. (1.31) va (1.34) Iami hisobgaolsak,

(1.35)
_ IdEl Ieosi а а Л⁵
bo'ladi. (1.35) dan ko’rinadiki. nuqtaviy rnanba hosil qilgan yoritilganlik manbadan sirtgaeha bo’lgan masofaning kvadratiga teskari proporsional va yorug’lik oqimi yo’nalishi bilan yorililgan sirtga o’tkazilgan normal orasidagi burehak kosinusiga to’g’ri proporsional boMadi.
Manbaning ravslianligi (B). Ba'zi bir manbalarni nuqtaviy manbalar deb bo’lmaydi. Bu manbalaming ko’pi shunehalik kattaki, kuzatish olib borganda oddiy masofalarda ko'z bilan ulaming shaklini
payqash mumkin. Jueia ko'pehilikni tashkil qilgan bunday manbalarga nisbatan ravshanlik tushunehasi tarixiy ma'noga ega. Bu tushuneha ajrata oli&li qobiliyali ehegarasidan tashqarida yotuvehi manbalarga, masalan, yulduzlarga nisbatan qo*Manila olmaydi.
Sinning H ravshanligi yorug'lik ehiqaruvehi sinning berilgan sohasidan ehiqqan va berilgan yo'nalish bo'yieha nurlanishni xarakterlovehi kattalikdir. Yo'nalishni esa uning yorug'lik ehiqaruvehi singa o'tkazilgan normal bilan tashkil qilgan i burehagi aniqlaydi. Sinning a eIementiga tayanuvehi va dft fazoviy burehak hosil qilgan dastani ajratih olib ravshanlikni quyidagieha yozishimiz mumkin:
n
<¹³⁶)
Bu I burehak bilan aniqlanuvehi yo‘nalish bo‘y ieha ravshanlanlsh deyiladi. Deinak, ma'lum bir yo'nalishdagi ravshanlik deb, ko‘rinnvas sin birligining o*sha yo'nalishda birlik fazoviy burehak iehiga yubori- Iayotgan oqimiga aytiladi.