Fermentlar. Fermentli kataliz nazariy asoslari. Ferment-substrat kompleks tushunchasi. Fermentlarning aktiv markazi haqida tushuncha. I va II komponentli fermentlar

 

 F      +      S     

         FS 

          F 

           M 

Bu erda, F- ferment,  S- substrat,  FS-ferment substrat kompleksi, 

 M – Fermentativ reaksiya natijasida hosil bo’lgan maxsulot. 

Masalan:  

1. 



-amilaza + Kraxmal = amilaza kraxmal aralashmasi 

 

---

 



-amilaza + dekistrinlar va oz miыdorda glyukoza hosil bo’ladi. 

2.    Protein gidrolaza + oqsil = oqsil ferment aralashmasi 

 

Protein gidrolaza + aminokislotalar. 

3.    Lipaza  + Yog va moy =  ferment Yog va moy aralashmasi 

Lipaza + Yog kislotalar va gliserin hosil bo’ladi. 

 

22-rasm. Fermentning monomer ko’rinishi-oqsil molekulasining substrat 

ta’sirida shakliy o’zgarishi: 

A. Dastlabki ko’rinish. B. Substrat ta’sirida hosil bo’lgan ko’rinish. V. 

Aktivator J ta’siridagi ko’rinish.  G. Ingibitor. D. Substrat, aktivator va 

fermentning aktiv ko’rinishi. 

Aktiv markaz tabiati jixatidan ikki xil bo’ladi.  Bir komponentli fermentlarda 

aktiv  markaz  rolini  bajarishda  ayrim  aminokislotalar  qoldigi  ishtirok  etsa,  ikki 

komponentli  fermentlarda  esa,  ularning  prostetik  gruppalari  (kofermentlar) 

bajaradi.  Ferment  malekulasidagi  kuchli  o’zgarishlar  aktiv  markazlarni 

yo’qolishiga  olib  keladi.  Bunga  misol  qilib  fermentlar  molekulasining