Fin ta’limi amaliyotda Nima? Nima uchun? Qanday?

 
O‘rganuvchiga yo‘naltirilganlik
o‘quvchilarning maktab jamoasining
haqiqiy a
’zolari va faol agentlari
sifatida qaralishini anglatadi. 
 
O‘rganuvchilarga yo‘naltirilgan maktab bo‘lish nimani anglatadi? Yuqorida 
aytib 
o‘tilganidek, haqiqatan ham o‘rganuvchiga yo‘naltirilgan bo‘lish o‘quvchilarni 
tinglash kerakligini anglatadi. Maktab tanqidiy fikr-mulohazalarda ham, ijobiy 
harakatlarda ham 
o‘quvchilarning fikrlarini so‘rashi va ularga o‘z takliflari bilan 
chiqishlariga ruxsat berishi kerak (Pokka 2015, 51). Bu mulohaza qilish, yoshlarning 
dunyoni qanday tasavvur qilishini tushunishni talab qiladi. Bu, shuningdek, maktab 
jamoasiga madaniy 
o‘zgarishlar va yangi madaniy hodisalarga munosabat bildirishda 
yordam beradi. (Pokka 2015, 32.) Biroq, 
o‘rganuvchiga yo‘naltirilgan bo‘lish, hamma 
narsa 
o‘quvchilarning xohishiga ko‘ra tashkil etilishi yoki o‘quvchilar maktab 
qoidalarini 
o‘zlari yaratishi mumkin degani emas. Pokkaning ta’kidlashicha, 
o‘quvchilarga yo‘naltirilgan yondashuv tartib-intizomga zid bo‘lishi kerak emas. Har 
bir kishi, shu jumladan 
o‘quvchilar ham maktab jamoasini hurmat qilishi kerak. Shu 
nuqtai nazardan aytish mumkinki, 
o‘quvchiga yo‘naltirilgan yondashuv o‘quv 
jarayoniga jalb qilingan barcha shaxslar, kattalar va bolalar 
o‘rtasida bir-birini hurmat 
qilish b
o‘yicha ko‘p tomonlama kelishuvdir. (Pokka 2015, 51.) O‘quvchiga 
5
O‘rganish faqat yangi ma’lumotlar olish bilan cheklanmaydi. O‘rganish yangi bilim, ko‘nikma va 
munosabatlarni izlash faoliyati sifatida qaraladi. O‘rganish - bu atrofimizdagi jamiyat va madaniyatni 
tushunish va ularni 
kengroq, global kontekstda ko‘rishdir. O‘rganish - bu qadriyatlarni tan olish va 
yangi qiymat yaratishdir. (Finlyandiya Milliy Ta'lim Kengashi 2016.)

---

y
o‘naltirilgan yondashuvning belgilovchi sifatlaridan biri bu ularning ijtimoiy 
farovonligiga e
’tibor berishdir. Ijtimoiy farovonlik ham o‘rganishning zaruriy sharti, 
ham 
o‘ziga xos qadriyatdir. Sahlberg (2017, XV) Finlyandiyada bolalarning 
farovonligi, so
g‘ligi va baxtiyorligiga e’tibor berish butun mamlakat bo‘ylab maktab 
ta
’limining asosiy maqsadlaridan biriga aylanganligini ta’kidlaydi. Buni, ayniqsa, bilim 
olishdan zavqlanishni 
o‘rganish konsepsiyasi sifatida yuqori o‘ringa qo‘ygan yangi 
milliy 
o‘quv dasturida ko‘rish mumkin (Uolker 2017, 189). Ijtimoiy farovonlik, 
shuningdek, 
o‘rganish jarayonining rag‘batlantiruvchisi sifatida ko‘riladi. Uolker 
Adlerning fikrlarini tasdiqlagan holda, ijtimoiy farovonlik va akademik muvaffaqiyat 
ayrimlar aytganidek, bir-biriga qarama-qarshi emasligini ta
’kidlaydi. Aksincha, ijtimoiy 
farovonlikning ortishi 
o‘rganish va akademik yutuqlarni yaxshilaydi. (Uoker 2017, 
188-189.) 
Finlyandiyadagi ta
’lim ko‘pincha stresslardan holi deb ta’riflanadi. Stress 
y
o‘qligining asosiy sabablaridan biri standartlashtirilgan imtihonlarning yo‘qligidir. 
Yagona majburiy standartlashtirilgan imtihon odatda 
o‘quvchilar 18 yoki 19 yoshda 
topshiradigan imtihonidir (
o‘rta maktabni tamomlash oldidan topshiriladigan imtihon). 
Sahlberg (2006, 282) Finlyandiya maktablaridagi 
o‘quv muhiti odatda test 
sinovlaridan yiqilish natijasida kelib chiqadigan q
o‘rquv, xavotir va tashvishlardan holi 
ekanligini ta’kidlaydi. Stressning yo‘qligi o‘quvchilar farovonligining tarkibiy qismidir 
va 
o‘rganishni rag‘batlantirishga hissa qo‘shadi. Fin maktablaridagi boshqa ko‘plab 
xususiyatlar ham 
o‘quvchilar farovonligini ta’minlashga xizmat qiladi. Masalan, 
mash
g‘ulotlar orasidagi kunlik tanaffuslar, o‘quv kunlarining qisqaligi, uzoq davom 
etadigan ta
’tillar, yengil uy vazifalari va qulay muhit va boshqalar shular 
jumlasidandir.