Finans hám finanslıq munasábetlerdiń xarakterli belgileri

85. Byudjet dáramatları hám qárejetlerin klassifikaciyalaw maqsetleri. Mámleketlik byudjettiń dáramatları hám qárejetleri ózleriniń derekleri, belgili maqsetlerge mólsherlengenligi hám basqa belgilerine qaray hár qıylı boladı. Bir waqıttıń ózinde olar ulıwma belgilerine de iye. Mámleket sheńberinde byudjet dáramatları hám qárejetleriniń tuwrı rejelestiriliwi hám esapqa alınıwın támiyinlew ushın olar klassifikaciyalanadı. Mámleketlik byudjet strukturasına kiriwshi byudjet dáramatları hám qárejetleri, sonday-aq, onıń deficitin finanslastırıw dereklerin toparlarģa ajıratıwda byudjet klassifikaciyası áhmiyetli rol oynaydı. Bunnan mámleketlik byudjetin dúziw, kórip shıģıw hám orınlaw maqsetinde byudjet maģlıwmatların birden bir sismemaģa keltiriw ushın paydalanıladı hám byudjet klassifikaciyasınıń byudjet maģlıwmatları xalıq-aralıq sistemalarınıń usınday maģlıwmatları menen salıstırıwdı támiyinleydi. Belgili bir sistemaģa keltirilgen hám ornatılģan tártipte kodlastırılģan byudjet dáramatları hám qárejetleriniń bir qıylı belgileri boyınsha ilimiy tiykarlanģan ekonomikalıq gruppalanıwına byudjet klassifikaciyası dep ataladı. Byudjet klassifikaciyasınıń tiykarında dáramatlar boyınsha olardıń derekleri, qárejetler boyınsha bolsa qarjılardıń maqsetli sarplanıwı keltiriledi. Byudjet klassifikaciyası mámlekettiń ekonomikalıq hám sociallıq rawajlanıw rejeleri, xojalıq júritiwshi subektler hám olardıń finanslıq rejeleri menen baylanıslılıģın támiyinlewde, byudjet mekemeleriniń qárejetleri hám administrativlik-territoriyalıq byudjetlerdi salıstırıwda, social-mádeniy xarakterdegi mútájliklerdiń qandırılıw dárejesin anıqlawda áhmiyetli rol oynaydı.
86. Mámleket byudjeti qárejetleriniń wazıypası, shólkemlestirilgen hám ekonomikalıq tárepten klassifikaciyası. Qárejetlerdiń wazıypa tárepinen klassifikaciyası mámleket funkciyaların orınlaw ushın qarjılar baģdarların ózinde sáwlelendiriwshi qárejetlerdi gruppalaw bolıp esaplanadı. Qárejetlerdiń shólkemlestiriwshilik klassifikaciyası byudjet qárejetlerin bólistiriwshiler boyınsha kodlastırıwdan ibarat boladı. Qárejetlerdiń ekonomikalıq klassifikaciyası qárejetlerdiń ekonomikalıq baģdarlarına muwapıq kodlastırıwdan ibarat boladı.