Finansliq infrastruktura hám finansliq sistemani tártipke saliw finanslɪq infrastruktura quramɪ

2. Qániygelestirilgen finanslɪq dáldálshiler
Bul topar shólkemler ekonomikalɪq xɪzmettiń ózine tán túrlerin xoshametlew maqsetinde dúzilgen kompaniyalardɪ óz ishine aladɪ. Olar kompaniyalar xɪzmeti finanslastɪrɪw processin jeńillestiredi yaki olar belgili topardaǵɪ klientlerge hár qɪylɪ túrdegi qarɪzǵa tiyisli instrumentlerdi usɪnadɪ. Bunda mɪsal retinde fermerler, studentler kishi kárxanalar, jańa úylerdi satɪp alɪwshɪlar hám basqalarǵa qarɪz beriwshi yaki qarɪzdɪ kepillewshi mámleketlik agentliklerdi kórsetiw múmkin.

Mámleketlik shólkemlerdiń basqa toparɪ bank amanatlarɪnɪń qamsɪzlandɪrɪlɪwɪ ushɪn shólkemlestirilgen agenlikler sɪpatɪnda kórinedi. Olardɪń tiykarǵɪ funksiyasɪ finanslɪq sistemanɪń barlɪq bóliminde yamasa onɪń qaysɪdir bir bóliminde ekonomikalɪq krizistiń aldɪn alɪw arqalɪ turaqlɪlɪqqa kómeklesiwden ibarat.

Bul rejede eń jaman ssenariy bank panikasɪ esaplanadɪ. Amanatshɪlar, eger pullarɪnɪń isenimli orɪnda turǵanlɪǵɪ hám qálegen waqɪtta olardɪ qaytarɪp alɪwlarɪna isense, óz amanatlarɪn saqlawǵa razɪ boladɪ. Sol menen birge, banklerde likvidlik emes hám riskli aktivler bar ekenligi hám bul aktivler banktiń amanatshɪlar aldɪndaǵɪ májbúriyatlarɪn támiyinlew ushɪn xɪzmet etiwi olarǵa belgili. Eger amanatshɪlar qaysɪ waqɪtta óz amanatlarɪn tolɪq muǵdarda qaytarɪp alɪwlarɪna isenbese, olar sarosimaga túsip, bankke qarap juwɪradɪ hám birinshi bolɪp náwbetke turɪwǵa hám imkanɪ bolǵanɪnsha tezirek óz pullarɪn qaytarɪp alɪwǵa urɪnadɪ.

Usɪ sɪyaqlɪ jaǵday banktiń óz riskli aktivleriniń bir bólimin pulǵa satɪwǵa májbúr etedi. Eger amanatlardɪ támiyinlewshi aktivler likvidlik emes bolsa, olardɪ tezirek satɪw zárúriyatɪ bankke bul aktivlerdi óz bahasɪnan tómen bahalarda satɪwǵa tuwrɪ keliwin birdiredi. Eger qaysɪdir bankte amanatshɪlar menen esap-kitap etiw ushɪn qarjɪ jetpese, “juqtɪrɪw riski” payda boladɪ hám joqarɪda keltirilgen jaǵday basqa shólkemlerde tákirarlanɪwɪ múmkin. Biraq “juqtɪrɪw” mashqalasɪ “bahaǵa jabɪsɪw” dep atalatuǵɪn jaǵdayda, yaǵnɪy adamlar hesh bir bankte amanatshɪlarɪn qaldɪrmastan, olardɪ naq pul kórinisinde uslap turɪwǵa háreket qɪlǵan táǵdirde ulɪwma finanslɪq sistemaǵa qáwip salɪw múmkin.