Firma bozor iqtisodiyoti sub’yekti sifatida

Firma bozor iqtisodiyoti sub’yekti sifatida.

91-2 MMT guruh talabasi Xalilov sardor shuxratovich

Firma (Firma) bozor iqtisodiyotining xo‘jalik sub’ekti sifatida, uning maqsadi va vazifalari

Firma (Firma) bozor iqtisodiyotining xo‘jalik sub’ekti sifatida, uning maqsadi va vazifalari

Inson ehtiyojlarini qondirish uchun o‘z taraqqiyotining qandaydir tarixiy bosqichida ehtiyojni qondiruvchi resurslarni ishlab chiqaruvchi, yaratuvchi, o‘z faoliyati doirasida yer, kapital, mehnat, tadbirkorlik, talant va boshqa vositalardan foydalanuvchi va ularni yaratuvchi Firmalarni tashkil qilgan. Haqiqatda olganda Firma tovarlar va xizmatlar ishlab chiqaradi, ularni tashish, saqlash, sotish kabi ish va xizmatlarni amalga oshiradi, hamda tadbirkorlik faoliyati bilan shug‘ullanadi. Firma (Firma) insoniyatni ehtiyojlarini qondirish uchun vujudga kelgan jamiyatning birlamchi va asosiy bo‘g‘inidir.

Firmaning mohiyati ham yuqoridagilardan kelib chiqadi. Ijtimoiy ishlab chiqarish ishlatiladigan resurslarni turlari, ishlab chiqariladigan mahsulotlar, tovarlar va xizmatlar jihatlariga qarab tarmoqlarga bo‘linadi. Masalan: og‘ir sanoat, yengil sanoat, qishloq xo‘jaligi, transport, aloqa, savdo, har xil xizmat ko‘rsatish tarmoqlari kabilar. Тarmoqlar esa Firmalar va ularni birlashmalarini o‘z ichiga oladi. Firmaning asosiy maqsadini ikki yo‘nalishdan iborat ekanligini ta’kidlash zarur. Birinchisi foyda yoki daromad olish uchun faoliyat yuritishligi bo‘lsa, ikkinchisi talabni (ehtiyojni) qondirishga yo‘naltirilgan bo‘lishi kerak. Chunki bu maqsadlarni har biriga erishish ikkinchisisiz amalga oshmaydi.

1-rasm Firma(Firma) maqsadi

Firmaning maqsadi
X-darajadagi foyda yoki daromad olish
U-darajadagi talab yoki ehtiyojni qondirish

Ushbu maqsadlarga erishish Firmadan bir qator boshqa maqsadlarni amalga oshirishini talab qiladi. Ular qatoriga texnik, ijtimoiy va ekologik maqsadlarni kiritish mumkin. Тalabga va standartga javob beradigan mahsulot yaratish hamda ishlab chiqarish va texnik rivojlanish programmalarini amalga oshirish uchun texnik maqsadlar qo‘yiladi. Ularga eng avvalo tovar yoki mahsulotni yaratish va tayyorlash, ularning sifat ko‘rsatkichlarini standartga moslash, ishlab chiqarish salohiyatini saqlash va rivojlantirish va hokazolar kiradi. Ishchi-xodimlar, ularning oilasi va jamiyat tamoyillaridan kelib chiqib, Firmaning oldiga ijtimoiy maqsadlar qo‘yiladi. Тabiat va jamiyatni muhofazasini ta’minlash har xil ko‘rinishdagi ofatlarni (yonilg‘i, suv toshqini, yer qimirlashi va h.k.) oldini olish uchun tegishli ekologik maqsadlar amalga oshiriladi.

• Ushbu maqsadlarga erishish Firmadan bir qator boshqa maqsadlarni amalga oshirishini talab qiladi. Ular qatoriga texnik, ijtimoiy va ekologik maqsadlarni kiritish mumkin. Тalabga va standartga javob beradigan mahsulot yaratish hamda ishlab chiqarish va texnik rivojlanish programmalarini amalga oshirish uchun texnik maqsadlar qo‘yiladi. Ularga eng avvalo tovar yoki mahsulotni yaratish va tayyorlash, ularning sifat ko‘rsatkichlarini standartga moslash, ishlab chiqarish salohiyatini saqlash va rivojlantirish va hokazolar kiradi. Ishchi-xodimlar, ularning oilasi va jamiyat tamoyillaridan kelib chiqib, Firmaning oldiga ijtimoiy maqsadlar qo‘yiladi. Тabiat va jamiyatni muhofazasini ta’minlash har xil ko‘rinishdagi ofatlarni (yonilg‘i, suv toshqini, yer qimirlashi va h.k.) oldini olish uchun tegishli ekologik maqsadlar amalga oshiriladi.
• Firma yuqorida keltirilgan maqsadlarga erishish uchun bir qator vazifalarni bajarishi kerak. Bular qatorida quyidagi asosiylarini ko‘rsatib o‘tamiz. Boshqaruv vazifasi, texnik-texnologik, ishlab chiqarish, ilmiy tadqiqotlar, xo‘jalik aloqalair, davlat bilan munosabatlar, informatsion ta’minot, moddiy-texnik ta’minot, ishchi kuchi ta’minoti, ijtimoiy, ekologik va hokazo vazifalar

2-rasm. Bozor sub’yektlari