Fiskal siyosat, davlаt byudjeti va uning taqchilligi

Fiskal siyosat, davlat byudjeti va uning taqchilligi   

. 

 

456 

 

Davlat Harajatlarining Ko‘payishi. 

         Boshqa  teng  sharoitlarda  davlat  xarajatlarining  o‘sishi,  rasmda  jami 

talab  egri  chizig‘ini  AD

2

  dan  AD

1

  ga  o‘nga  siljitadi.  Negaligini  tushunish  uchun, 

davlat  quyidagi  xarajatlarga,  yani  5  000  000  000$  yangi  xarajatlarni  avto  yo‘llar, 

ta’lim  va  sog‘liqni  saqlashga  nisbatan  amalga  oshirishga  turtki  berdi,  deb  faraz 

qiling. Biz bu 5 000 000 000$ hokimiyat chiqimini AD

2

 va o‘ngidagi punktir chiziq 

o‘rtasidagi gorizontal oraliq sifatida ko‘rsatamiz. Xar bir narx darajasi xozir talab 

etilayotgan real ishlab chiqarish miqdori hokimiyat chiqimlarini rag‘batlantirishdan 

oldingidan  5  000  000  000$  ko‘proq.  Lekin  jami  talabning  boshlang‘ich  o‘sishi  bu 

xali oxiri emas. 

Ko‘paytirish ta’siriga ko‘ra jami talab egri chizig‘i AD

1

 ga  siljiydi, hokimiyat 

sotib  olishlaridagi  5  000  000  000$  o‘sishni  ko‘rsatuvchi  masofadan  oshadi.  Bu 

kattaroq  siljish  yangi  iste’mol  chiqimlari  keyingi  sikllarida  chiqimda  boshlang‘ich 

o‘zgarish kuchayishini ko‘paytirish jarayoni tufayli yuzaga keladi. Agar iqtisodiyot 

mpc si 75 ga teng bo‘lsa unda oddiy ko‘paytiruvchi 4 ga teng. SHunday qilib jami 

talab  egri  chizig‘i  4  marotaba  AD

2

  va  siniq  chiziq  o‘rtasidagi  masofada  o‘nga 

siljiydi.  Bu  aniq  jami  talab  o‘sishi  jami  taklif  segment  gorizontal  siniq  chizig‘i 

davomida  yuzaga  keladi,  ishlab  chiqarishning  real  ko‘lami  to‘liq  o‘lchamdagi 

ko‘paytiruvchi orqali o‘sadi. Real ishlab chiqarish o‘lchami 510 000 000 000$ ga 

yetib  o‘zining  iqtisodiy  pasayish  darajasidan  20  000  000  000$  ga  oshgan.Bir 

vaqtning  o‘zida  firmalar  bandligini  pasayishdan  oldingi  to‘liq  bandlik  darajasiga 

o‘stirshi xisobiga ishsizlik kamayadi. 

Kengaytirilgan fiskal siyosat. 

Kengaytirilgan  fiskal  siyosat  davlat  xarajatlati  yoki  soliqlar  pasayishini 

iqtisodni pasayishdan chiqarish uchun foydalanadi. 75 mpc si iqtisodda hokimiyat 

chiqimlarining  5  000  000  000$  ga  pasayishi  yoki  6.67  000  000  000$  soliqlar 

ko‘payishi bo‘lsa (iste’molda 5 000 000 000$ pasayishni keltirib chiqarib) bu jami 

talab egri chizig‘ini AD

4

 dan punktirli chiziqqa siljitadi. Ko‘paytiruv ta’siri keyin 

egri  chiziqni  AD

3

  ga  siljitadi.Jami  talabdagi  umumiy  pasayish  cho‘ziluvchi 

inflyasiya talabini tugatadi

5

.