Fiskal siyosat, davlаt byudjeti va uning taqchilligi

1 – savol  

 

 

---

Fiskal siyosat, davlat byudjeti va uning taqchilligi   

. 

 

457 

 

qo‘yishdan  saqlanish  kerak.  Negaki,  raiyatni 

xonavayron 

qilish 

davlat 

xazinasining 

kambag‘allashishiga 

olib 

keladi” 

deya 

soliqlarning,  moliyaning  davlat  va  jamiyat 

hayotida  muxim  ahamiyatga  egaligini  ta’kidlab 

o‘tgan. 

Shunday  qilib,  uzoq  o‘tmishda  va  hozirda 

ham, 

xarqanday 

mamlakatda, 

moliyaviy 

munosabatlar  ko‘p  qirrali  bo‘lib,  iqtisodiy 

munosabatlarning muhim tarkibiy qismini tashkil 

qiladi.  Chunki  iqtisodiy  subektlar  o‘rtasida 

yuzaga keluvchi pul munosabatlari bozor iqtisodiyotining zarur tarkibi hisoblanadi. 

Bu munosabatlar tizimida moliya munosabatlari alohida muhim o‘rin egallaydi. 

Moliya  –  bu  turli  darajada  markazlashgan 

pul  fondlari  vositasida  iqtisodiyot  subektlari  pul 

daromadlarini  tashkil  etish,  taqsimlash  va  ulardan 

foydalanish  bo‘yicha  vujudga  keladigan  iqtisodiy 

munosabatlardir.    Boshqacha  qilib  aytganda,  moliya 

iqtisodiy  kategoriya  sifatida  pul  mablag‘laridan 

foydalanish  va  uning    harakatini  tartibga  solish  bilan 

bog‘liq  bo‘lgan  munosabatlar  tizimi  bo‘lib,  uning 

vositasida  turli  darajada  pul  fondlari  vujudga 

keltiriladi va ular takror ishlab chiqarish extiyojlari va 

boshqa  ijtimoiy  extiyojlarni  qondirish  maqsadida 

taqsimlanadi. 

Korxonalar,  uy  xo‘jaliklari  va  davlat  moliyaviy 

munosabatlar pul va unga tenglashtirrilgan moliyaviy 

aktivlar uning subektlari hisoblanadi.  

Shu  bilan  birgalikda  –  moliyaning  boshqa  pul 

munosabatlaridan  farqlab  turuvchi  belgilari  mavjud 

bo‘lib, ular quyidagilar hisoblanadi: 

1. 

Iqtisodiy  munosabatlar  pulning    xarakati 

bilan tavsiflanishi; 

2. 

Moliya munosabatlarining taqsimlovchilik tavsifga egaligi; 

3. 

Moliya  munosabatlarning  fond  tavsifga    (YaIM  taqsimoti  pul  fondlari 

orqali amalga oshiriladi) ega bo‘lishi. 

Moliyaning  moxiyati  uning  vazifalarida  to‘laroq  namoyon  bo‘ladi.  Bular, 

moliyaviy  resurslarni  jalb  qilish,  nazorat  qilish,  rag‘batlantirish  va  taqsimlash 

vazifalaridir. 

1. 

Moliyaviy  resurslarni  jalb  qilish  vazifasi  shunda  ko‘rinadiki,  bozor 

iqtisodiyoti  sharoitida  davlat  o‘z  vazifalarini  bajarish  uchun  zarur  bo‘lgan 

resurslarni markazlashgan tartibda  to‘planishiga harakat qiladi. 

        2.  Davlat  moliyaviy  dastak  va  vositalar  yordamida  ishlab  chiqarish, 

iqtisodiyotda  yaratilgan  mahsulotni  taqsimlash,  ayirboshlash  va  iste’mol  ustidan 

nazorat  o‘rnatadi.  Moliyaviy  nazorat  korxona  (firma)larining  moliya  intizomiga 

1.

Iqtisodiy 

munosabatlar 

pulning    xarakati 

bilan tavsiflanishi; 

2.

Moliya 

munosabatlarining 

taqsimlovchilik 

tavsifga egaligi; 

3.

Moliya 

munosabatlarning 

fond 

tavsifga  

(YAIM 

taqsimoti 

pul  fondlari  orqali 

amalga  oshiriladi) 

ega bo‘lishi. 

 

---