Fizika fanidan qo’llanma!
Download 227.5 Kb.
|
Fizika
|
Magnetizm.
Chap qo’l qoidasi yordamida Amper va Lorens kuchining yo’nalishi aniqlanadi. Lorens kuchi zaryadli zarra tezlik yo’nalishini o’zgartiradi. Tezlik modulini va kinetic energiyasini o’zgartirmaydi parallel yo’nalgan yoki tokli o’tkazgichlar bir birini tortadi qarama –qarshi yo’nalgan tokli o’tkazgichlar esa bir-birini itaradi Agar ikkita parallel o’tkazgichdan bir xil yo’nalishda tok o’tayotgan bo’lsa ular o’zaro tortishadi temir ferromangnit alyuminiy paramangnit.mis diomagnit ferromangnitlar mangnit maydonni kuchaytiradi Induktiv g’altakka kiritiladigan ferromangnit o’zak mangnit maydonini kuchaytiradi tinch turgan elektr zaryadiga mangnit maydon tomonidan kuch ta’sir qilmaydi F=0 Tokli berk kontur bir jinsli mangnit maydonda massa markazidan o’tuvchi o’q atrofida buriladi Agar ramka bir jinsli mangnit maydonda ilgarilanma harakat qilganda ramka orqali o’tuvchi mangnit maydon induksiya oqimi o’zgarmaydi Po’latdan kompas strelkasini yasash mumkin Kyuri haroratida moddaning mangnit xossalari yo’qoladi “Kyuri temperaturasi” bu ferromangnitik paramangnittika,aylanadigan temperature Mangnit qutbida mangnit mili tik vertical holatda bo’ladi Mangnit ekvotorda mangnit mili gorizantal holatda bo’ladi Antraktidada mangnit strelka deyarli tik turib qoladi bunda uning shimoliy uchi tepada joylashadi Halqaga mangnitning istalgan qutbi yaqinlashtirilsa ular bir –biridan qochadi Mangnit maydonning harakatdagi zaryadli zarrachaga ta’sir kuchi Lorens kuchi deyiladi u tezlikni o’zgartirmaydi Harakat qilayotgan electron va protonga modullari teng yo’nalishlari qarama qarshi kuchlar ta’sir etadi Vaqtga bog’liq bo’lmagan ( o’zgarmas) mangnit maydon zaryadlangan zarralarning tezligini o’zgartirmaydi μ=1 ferromangnitik μ>1 poromangnitik μ<1 diomangnitik Mangnit singdiruvchanligi birdan biroz katta bo’lgan moddalar paramangnitik turiga mansub Mangnit singdiruvchanligi birdan kichik bo’lgan moddalar diomangnitik turiga mansub Mangnit singdiruvchanligi birdan ko’p marta katta bo’lgan moddalar ferromangnitik turiga mansub Lorens kuchi ish bajarmaydi Mangnit maydonidagi tokli o’tkazgichga Amper kuchi harakatidagi zaryadli zarrachaga Lorens kuchi ta’sir etadi Mangnit maydon induksiya chiziqlari doim berk Konturda elektromongnit induksiya E Yu K kontur tortib turgan sirtdan o’tadigan mangnit oqimining o’zgarishi bilan aniqlanadi G’altakda E Y K: undagi tok kuchiga bog’liq emas undagi tok kuchining o’zgarish tezligiga bog’liq va g’altakning induktivligiga bog’liq Lents qoidasi:Induksion tok shunday yo’nalganki o’zining maydoni bilan uni keltirib chiqarish sababiga qarshilik qiladi Elektromangnit tebranish Fizik hodisalarga misollar : Yorug’lik interferensiyasi,elektromangnit to’lqinlar dispensiyasi va qutblanishi Zaryad tebradganda elektromangnit to’lqinlar nurlanadi Elektromangnit to’lqinlar zaryad to’g’ri chiziqli tezlanuvchan harakat qilganda ham to’g’ri chiziqli sekinlanuvchan harakat qilganda ham aylana bo’ylab tekis harakat qilganda ham garmonik tebranayotganda ham nogarmonik tebranayotganda ham zaryad tomonidan nurlanadi Tebranish konturini harakterlaydigan asosiy kattaliklar davr sig’im induktivlik chastota tebranish konturida kondensator zaryadi tebranadi Tebranish konturining aktiv qarshiligi ortsa unda tebranishlarning sonishi kuchayadi Bir hil tebranish konturida kandensatorlar turli E Yu K lardan zaryadlansa ularning amplitudalari har xil bo’ladi Induktivlik g’altagiga temir o’zak kiygizilsa tebranish konturini davri ortadi chastota kamayadi amplitude o’zgarmaydi Elektromangnit to’lqinlar bir muhitdan ikkinchi muhitga o’tganda to’lqin uzunligi va tezligi o’zgaradi Elektromangnit to’lqinlar, ko’ndalang to’lqinlar To’lqinlar ustma ust tushganda tebranishlarning kuchayishi yoki susayishi kabi vaqt o’tishi bilan turg’un bo’lgan manzaraga interferensiya deyiladi Ekranda panjaraga bo’lgan a masofa bilan nolinchi maxsimumdan birinchi maxsimumgacha bo’lgan b masofa orasidagi bog’lanish quyidagicha : a ortsa b ham ortadi Difraksiya maxsimumi bilan ekran markazi orasidagi b masofaning panjara davri a ga bog’lanishi quyidagicha : a ortsa b kamayadi Nyutonning halqalari interfernsiyaga misol Shisha prizmaning oq yorug’likni spektorga ajratishi sindirish ko’rsatkichining to’lqin uzunligiga bog’liq bo’lishiga asoslangan Elektromangnit to’lqinlar shkalasi to’lqin uzunligi kamayish, chastota o’sish tartibida yozilgan bo’ladi Hamma to’lqinlar interferensiyalanish va difraksiyalanish hususiyatiga ega To’lqin uzunligi yoki chastota har xil nurlar interferentsiyalanmaydi Chastotalari bir hil va fazalar farqi o’zgarmas bo’lgan to’lqin qo’shilganda interferensiya kuzatiladi Tebranish konturidagi g’altak ichida Ferromangnit kiritilsa uning tebranish davri ortadi chastotasi kamayadi diamangnit kiritilsa aksincha bo’ladi Kristalldan roentgen nurlari uchun difraktsion panjara sifatida foydalanish mumkin Rentgen nurlari spektorlari qisqa to’lqin tomoniga keskin tugashi , anod va katod orasidagi kuchlanishga bog’liq Bug’ning (parma) dastasi E dan B ga tomon yo’nalishida aylantirilganda qanday bo’lsa E va B vektorlar bilan aniqlanuvchi to’lqin yo’nalishi ham shunday bo’ladi Elektromangnit to’lqinda , va to’lqin tarqalishi yo’nalishi o’zaro perpendikulyar ya’ni ┴┴ Elektromangnit to’lqinlarning tarqalish yo’nalishi quyidagicha aniqlanadi: Agar parmaning aylanishi dan ga qarab yo’nalgan bo’lsa parmaning ilgarilanma harakati to’lqin tarqalish yo’nalishini ko’rsatadi Elektromangnit nurlanishi oqimining zichligi – bu ∆S yuzadan ∆t vaqtda o’tuvchi elektromangnit energiya W ning ∆S∆t ko’paytmaga nisbati Nuqtaviy manba elektromangnit nurlanishining oqim oqim zichligi manbadan bo’lgan masofa kvadratiga teskari proporsionol(mutanosib) Bolometr – issiqlik nurlanishining quvvatini o’lchaydi Chastotalari juda ko’p marta farq qiluvchi elektromangnit to’lqinlarni qo’shilishi medulyasiya deyiladi Raadiopriomnikda quyidagi jarayonlar yuz beradi tebranish konturini sozlash radiosignallarni kuchaytirish va delektorlash Download 227.5 Kb. Do'stlaringiz bilan baham: 
|