Fizika kafedrasi ergasyev Sh.,Saidov Q. S

9- ISH.

QAND ERITMASINING SOLISHTIRMA BURILISH 
DOIMIYSINI POLYARIMETR YORDAMIDA ANIQLASH. 
Ishning maqsadi: Optik aktiv moddalarda qutblangan yorug`lik tebranishlar 
tekisligini burilish hodisasini o`rganish va qand eritmasining solishtirma burilish 
doimiysini aniqlash. 

---

KIRISH. 
Qand eritmasida yassi qutblangan yorug`lik tebranishlar tekisligining 
burilish hodisasi kuzatiladi. Burilish burchagi 

eritma solingan idishning uzunligi
ga va eritmaning kontsentratsiyasi C ga to`g`ri proporsional bo`ladi, ya`ni 
lc
]
[



(1) 
Bunda [ ] - solishtirma burilish doimiysi bo`lib,u taxminan yorug`lik to`lqin 
uzunligi kvadratiga teskari proporsionaldir: 
[ ]~
Tajribalarda monoxromatik yorug`likdan foydalanilgan holda [

] = const deb 
olinadi. 
Qutblanish tekisligining burilish burchagini o`lchash uchun ishlatiladigan 
asboblarga polyarimetrlar deyiladi. 
Agar qand eritmasi quyilgan idish bosh tekisliklari o`zaro perpendikulyar 
bo`lgan polyarizator va analizator orasiga joylashtirilsa (monoxromatik 
yorug`likda), polyarizatordan o`tgan yassi qutblangan yorug`likning tebranishlar 
tekisligi qandaydir 

burchakka burilshi natijasida maydon ravshanlashadi. Bu 
ravshanlikni analizatorni o`ng yoqi chap tomonga shu burchakka burish bilan 
yo`qotish mumkin. Bunday yo`l bilan 

burchakni topish taxminiy bo`ladi, 
chunki inson ko`zi kurish maydonining analizator yordamida to`la qorong`ilikka 
to`g`rilangan vaziyatini aniq payqay olmaydi. Shuning uchun o`lchashlarda 
ko`rish maydonini to`la qorong`ilikka emas, balki uning turli qismlarini bir xil 
ravshanlikkka to`g`rilovchi yarim soyali polyarimetrlar ishlatiladi.
Kerakli asboblar: bir nechta ma'lum va noma`lum kontsentrotsiyali qand 
eritmalari, polyarimetr.