Fizika kafedrasi ergasyev Sh.,Saidov Q. S

Ishning bajarilishi va hisoblashlar. 
Kerakli asbob va materiallar: optic skamya, o`rnatgichlar, selenli 
fotoelement, ko`zguli galvanometr, 127 V ga mo`ljallangan etalon cho`g`lanma 
lampa, tok manbai, masshtabli lineyka.

---

Rasm 2. Optic skamya 
2-rasmda ko`rsatilgan sxema tuziladi. Rasmda ВА – optic skamya, Ф-Э
diafragmali selenli fotoelement, Г - kuzguli galvanometr, L- cho`g`lanma 
lampani yoritgich, 
-tok manbai, r
0
- lampadan fotoelementgacha bo`lgan 
masofa, R- potensiometr. 
Cho`g`lanma lampaning nurlanayotgan tolasi fotoelement markazi bilan bir 
xil balandlikda o`rnatilishi kerak.
1. Cho`g`lanma lampani tok manbaiga ulashdan avval fotoelement diafragmasi 
to`la ochilgan holda gal'vanometr shkalasi baxosini bilib, uning nol' nuqtasi
i
0
aniqlanadi. 
3. Lampaga 127 V kuchlanish beriladi va bu kuchlanish R reostat yordamida 
doimiy ushlab turiladi (127 B kuchlanishda lampa beradigan yorug`lik kuchi 10 kd 
ga teng bo`ladi). 
4. fotoelement va yorug`lik manbai bir-biridan shunday masofada o`rnatiladiki 
gal'vanometr ko`rsatishi shkalaning yarmidan ko`prok bulsin. 
5. Fotoelement qopqog`i ochilib fototok kattaligi i va masofa r
o
lar aniqladi. 
Lampadan tushayotgan yorug`lik hosil qilayotgan fototok kuchi quyidagiga teng 
bo`ladi: 
i`= i – i
o
 

---

6. 
Fotoelement diafragmasi diametri D o`lchanadi. 
7. 
O`lchashlar r
o
masofani bir oz o`zgartirib uch marta takrorlanadi. 
8. 
(3) formulaga i` va r
o
larning Har bir tajribada topilgan qiymatlari 
qo`yilib,
ning uchta qiymati hisoblanadi. 
Tajribada olingan va hisoblangan barcha kattaliklar quyidagi jadvalga yoziladi. 
 i
o
 
i 
I` 
r
o
 
 
 
Δ
(Δ / )∙100% 
NAZORAT SAVOLLAR. 
1. Fotoeffekt qonunlarini ta`riflang va ularni Eynshteyn tenglamasi yordamida 
tushuntiring. 
2. fotoeffekt turlarini xarakterlab bering. 
3. Taqiqlangan qatlamli fotoelementning tuzilish prinsipini tushuntiring. 
4. Fotoelementning sezgirligi nima? 
5. Fotoelementning sezgirligini aniqlashga imkon beruvchi tajriba sxemasini 
tushuntiring. 
Adabiyotlar / 1,2, 3,12 /.