«физика» кафедраси

 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 

---

28 
II. ТИББИЁТ ЛАЗЕРЛАРИНИНГ ОПТИК ХУСУСИЯТЛАРИ 
 
2.1. Биотўқималарнинг оптик хусусиятлари. 
 
Лазер нурлари биологик тўқима сиртига тушганда, қайтиш, ютилиш, 
сочиш ва ўтишни кузатилиш мумкин. Тери сиртига нурланишнинг қандай 
тушишини мисол тариқасида кўрайлик. Тери устки қатлам (қалинлиги 10 – 
200 мкм), эпидермис (40 – 150 мкм) ва дермалар (1000 – 4000 мкм) дан 
ташкил топган. Нурланиш тўр қатламга кириб унда қисман ютилади, қисман 
сочилади, қисман эпидермисга ўтади(радиациянинг кириб бориш чуцурлиги 
этарли бўлса). Сиртдан тўғридан-тўғри нурланишнинг кичик бир қисми 
одатда акс эттирилади. Эпидермисда ва дермада ҳам худди шундай 
нурланиш қисман сўрилади, қисман сочилади, қисман дермисга ўтади. 
Сочилган нурланишнинг бир қисми терининг сиртидан чиқиб, нурланишнинг 
диффуз қайтишини ҳосил қилади. Тушаётган нурланиш тўлқин узунлигига 
боғлиқ ҳолда 60% гача нур қайтади. Шундай қилиб, биологик тўқималарда 
нурланиш тарқалишининг муҳим хусусияти нурланишнинг тарқалишидир, 
бу жуда муҳим бўлиши мумкин.
Биологик тўқималарда тарқаладиган нурланиш биологик тўқима-
ларнинг структураси бирламчи бўлмаган характерга, ҳужайра тузилишига эга 
бўлиб, турли ҳужайралардаги ва атроф- муҳитдаги турли синдириш 
кўрсатгичлари билан аниқланади. Биологик тўқималарда ёруғлик сочилиши 
лазер нурланиши тўлқин узунлигига боғлиқ. Нурланишнинг ютилиши худди 
шундай нурланиш тўлқин узунлигидан боғлиқ (2.1.1-чизмага қаранг). 
Ультрабинафша соҳада ютилиш оқсил миқдори билан аниқланади, 
инфрақизил соҳада эса сув миқдори билан аниқланади. Бундан ташқари, 
гемопротеинлар, 
пигментлар, 
нуклеин 
кислоталар 
ва 
бошқа 
макромолекулалар томонидан нурланишнинг ютилиши нурланиш
тўлқинининг узунлигига боғлиқ.

---

29 
Аксарият органик молекулалар, масалан, оқсиллар, УБ соҳада нурланишни 
интенсив тарзда ютадилар. Оксигенли гемоглобин УБ соҳадан бошлаб, 
кўриш соҳасининг яшил ва сариқ билан биргаликда то 600 нм гача тўлқин 
узунликда нурланишни интенсив ютади. Меланин, энг муҳим эпидермал 
хромофор, спектрнинг барча кўринадиган қисмини ютиб олади.