Физика-математика факультети

I-Боб. Мева-сабзавотларни қуритишнинг замонавий усуллари ва унинг халқ хўжалигидаги аҳамияти
Мамлакатимизда юқори навли турли хил мева, сабзовотлар етиштирилади. Бу маҳсулотларнинг химиявий таркиби, витаминга бойлиги билан шимолий зоналардагига нисбатан анча юқори туради. Улар инсон организми учун муҳим аҳамиятга эга ҳисобланади. Уларда енгил ҳазм бўладиган қанд моддалари, органик кислоталар, витамин ва минерал моддаларнинг кўплиги бу маҳсулотларнинг инсон организми учун қанчалик аҳамиятли эканлигини билдиради.
Ҳўл мева ва сабзовотларни узоқ муддат сақлаш, узоқ масофаларга жўнатишда турли муаммолар мавжуд. Муаммоларни бартараф қилиш бўйича маҳсулотларни қуритиш мақсадга мувофиқдир. Қуритилган маҳсулотларни сақлаш, юклаш, узоқ масофаларга етказиш қулай ва иқтисодий арзон ҳисобланади.
Физик моҳиятига кўра, қуритиш жараёни мураккаб диффузион жараён ҳисобланади. Унинг тезлиги, қуритилаётган материал, маҳсулот ичидан намликнинг атроф муҳитга тарқалиши, диффузия тезлиги билан белгиланади. Бизга маълумки, қуритиш жараёни бу иссиқлик ва модда (намлик) нинг материал, маҳсулот ичида ҳаракати ва материал, маҳсулот юзасидан атроф муҳитга узатилишидир. Мева, сабзовот ва полиз маҳсулотларини узоқ вақт сақлашнинг асосий усулларидан бири уритиш бўлиб, қадимдан инсонлар фойдаланиб келган. Маҳсулотларни янги ҳолда узоқ вақт сақлаб бўлмайди. Ўрта Осиё шароитида қуритиш офтобда табиий усулда олиб борилган, офтоб етарли бўлмаганда эса турли усулларда қуритиш цехларида олиб борилган.


1.1. Мева сабзавотларнинг қуритиш усуллари ва уларнинг таҳлили
Суюқ ва қаттиқ жисмлар таркибидаги намликни қуритувчи агент ёрдамида сувсизлантириш жараёни қуритиш деб аталади. Бу жараёнда намлик буғланиш йўли билан қаттиқ фаза таркибидан газ (ёки буғ) фазасига ўтади. Нам материалларни қуритиш жараёнининг саноатда ташкил этиш катта ахамиятга эга. Қуритилган материалларни транспорт воситасида узатиш арзонлашади, уларнинг тегишли хоссалари яхшиланади, ускуна ва қувурларнинг коррозияга учраши камаяди.


Ctrl + C: Nusxalash
Ctrl + D: Matnni o'ng tomonga tekislang
Ctrl + E: Microsoft Word-da barchasini tanlang
CTRL+G: Saqlash
Ctrl + H: Matnni jadvalga qo'ying
Ctrl + I: O'ting…
Ctrl+J: Matnni o'ngga va chapga asoslang
Ctrl + K: Kursiv harf
Ctrl + L: Matnni almashtirish
Ctrl+M: Shriftni o'zgartiring
Ctrl + N: Maktubni qalin qilib yozing
Ctrl + R: Hujjatni chop etish
CTRL+Q: Matnni chapga tekislang
Ctrl + R: O'sha paytda foydalanadigan hujjatni yoping
Ctrl + S: Matnning ostiga chizish
Ctrl + T: Markaz / Matnni hujjat markaziga tekislang
Ctrl + U: Microsoft Word-da yangi bo'sh hujjatni oching
Ctrl + V: Yapıştır
Ctrl + X: Qirqib tashlash
Ctrl + Y: So'nggi kiritilgan o'zgarishlarni qayta bajarishga imkon beradi
Ctrl + Z: Oxirgi kiritilgan o'zgarishlarni bekor qilishga imkon beradi
Ctrl + SHIFT + F: Matnda ishlatiladigan shriftni o'zgartirishga imkon beradi
Ctrl + SHIFT + V: Matn uslublarini qo'llash uchun
Ctrl + SHIFT +>: Shrift hajmini ma'lum bir nuqtada oshirish
Ctrl + SHIFT +: Shrift hajmini ma'lum bir nuqtada kamaytirish
Ctrl + +: Superscript-ga kirish
Ctrl + (: Microsoft Word formatlash belgilarini ko'rsatish yoki yashirish
Ctrl +: Shrift hajmini kichraytiradi
Ctrl +>: Shrift hajmini oshirishҚуритилиш лозим бўлган материаллар асосан уч турга бўлинади:
А) қаттиқ (донали, бўлак-бўлакли, заррачали)
Б) пастасимон
В) суюқ (эритмалар, суспензиялар).
Ушбу материалларни қуйидаги уч хил усул билан сувсизлантириш (қуритиш) мумкин.

• 
  Механик
  
• 
  Физик-кимёвий
  
• 
  Иссиқлик ёрдамида