Физика-математика факультети

Мавзунинг долзарблиги: қишлоқ ҳўжалик маҳсулотларини қайта ишлаш ҳамда сақлаш жараёни соҳасига янги технологияларни, ғояларни жалб қилиш, мазкур жараёнларни амалга оширишда экологик хавфсиз, иқтисодий арзон ва кенг ассортиментли маҳсулотларни истеъмолчиларга етказиб бериш бугунги куннинг долзарб масалаларидан бири ҳисобланади.
Озиқ-овқат саноати корхоналарида мева-сабзавотларни қуришнинг мақбул вариантларини тахлилини амалга ошириб, ишлаб чиқаришга жорий этиш хамда топинамбур ўсимлиги илдизмевасини инфрақизил нур ёрдамида қуритишнинг параметрлари ва иш режимларини асослашдан иборатдир.
Тадқиқот обьекти ва предмети: қайта ишлаш ва қуритишда минимал
энергия ва вақт сарфлаган ҳолда, биологик фаол моддалари сақланиши таъминланган қуритиш қурилмаси ва ушбу қурилмада қуритилиши мўлжалланган топинамбур илдизмеваси.
Битирув ишининг мақсади ва вазифалари: озиқ-овқат саноати корхоналарида мева-сабзавотларни қуритишнинг мақбул вариантларини тахлилини қилиб, ишлаб чиқаришга жорий этиш, топинамбур ўсимлиги илдизмевасини инфрақизил нур ёрдамида қуритишнинг параметрлари ва иш режимларини асослашдан иборат.
Қишлоқ хўжалиги хомашёсини чуқур қайта ишлаш, етиштирилган маҳсулотларни сақлаш инфратузилмасини ривожлантиришга хам алохида эьтибор қаратилмоқда. Қишлоқ хўжалиги махсулотларини қайта ишлайдиган мавжуд 230 та корхона, 77 минг 800 тонна сиғимга эга бўлган 114 та янги совутиш камераси ташкил этилди ва модернизация қилинди.
Мамлакатимизда мева-сабзавотларни сақлашнинг умумий қуввати 832 минг тоннага етказилди. Бу эса, йил давомида нархларнинг мавсумий кескин ошиб кетишига йўл қўймасдан, аҳолини асосий турдаги қишлоқ хўжалиги махсулотлари билан узлуксиз таьминлаш, ушбу махсулотларни экспорт қилишни кенгайтириш, нарх-наво барқарорлигини сақлаш имконини бермоқда.
Республикамиз корхоналарида ишлаб чиқарилаётган маҳсулотларнинг экспорт салоҳиятини ошириб борилиши ишлаб чиқариш даражасининг яхшиланишига олиб келади. Маҳсулот сифатидан эса давлатнинг техник такомиллашгани ва ривожланганлигига баҳо берса бўлади.
Озиқ-овқат маҳсулотларини қуритиш жараёнлари уларни авваллари аниқланмаган фойдали хусусиятлари ва қўлланилишининг янги соҳаларини очди. Бунга яққол мисол сифатида ер ноки – топинамбурнинг ҳаётга татбиқ этиш тарихидир.
Технологик ишланмалар шуни кўрсатдики, ер нокининг қуритилган концентрати ўзининг таркибида жуда кўп миқдорда углеводлар, витаминлар, микро ва макроэлементларга эга бўлиб, ундан тиббиётда, косметологияда, биотехнологияда ва фармацевтика саноатида қўлланилишига имконият яратади. Қуритиш ва сўнги махсулот шаклига боғлиқ топинамбур инулин ишлаб чиқариш учун хом-ашё ҳисобланади. Қўйилган мақсадга эришиш учун тадқиқот ишининг асосий вазифалари этиб қуйидагилар белгилаб олинди:
1. Инфрақизил нур ёрдамида қуритиш қурилмасини ишлаш принципини ўрганиш.
2. Топинамбур илдизмевасини инфрақизил нур ёрдамида қуритишнинг оптимал параметрларини аниқлаш.
3. Инфрақизил нур ёрдамида қуритиш қурилмасини модел тажрибавий нусҳасини асосий ўлчамларини аниқлаш.
4. Модел аппаратнинг самарадорлигига турли омилларни таъсирини ўрганиш.
5. Топинамбур туганагини қайта ишлашнинг технологик схемасини яратиш.
Юқоридаги вазифалар амалга оширилганда турли ишлаб чиқариш ва технологик жараёнларнинг самарадорлигини янада оширишда қўшимча имкониятлар яратилади. Бу эса бир томондан ишлаб чиқарилаётган маҳсулотниг сифатини жаҳон андозаларига мос бўлишини таъминласа, иккинчи тарафдан қурилманинг иш унумдорлигини ўсишига янада такомиллашишига олиб келади.