Fizika tabiiy borliq haqidagi fan boʻlib, tabiatning eng keng tarqalgan qonunlari, modda, uning tuzilishi, harakati va o'zgarish qoidalarini oʻrganadi. Fizika bu tabiiy fandir

Fizika tabiiy borliq haqidagi fan boʻlib, tabiatning eng keng tarqalgan qonunlari, modda, uning tuzilishi, harakati va o'zgarish qoidalarini oʻrganadi. Fizika bu tabiiy fandir, lekin undagi qonuiyatlar va hisob-kitoblar aniqlikka asoslangan. U quyidagi asosiy qismlardan iborat:

1. 
   Klassik mexa
   

Fizikada tezlik (�→, inglizcha: velocity yoki fransuzcha: vitesse) vektor kattalik boʻlib, fazoda nuqtaning berilgan sanoq tizimiga nisbatan harakatlanish surʼati va yoʻnalishini ifodalaydi. Kundalik hayotda tezlik atamasi ostida ushbu kattalikning skalar qiymati tushuniladi. Masalan, „soatiga 60 chaqirim“ — skalar, „sharq tomonga soatiga 60 chaqirim“ — vektordir.
Tezlik (mexanikada) — moddiy nuqta harakatining asosiy kinematik kursatkichlaridan biri; vektor kattalik boʻlib, v q Qfr munosabat orqali aniklanadi, bunda f* moddiy nuqtaning fazodagi oʻrnini ifodalovchi radius vektor. T. vektorning yoʻnalishi harakat trayektoriyasiga utkazilgan urinma boʻyicha yoʻnalgan boʻladi. Tekis harakat tezligi moddiy nuqtaning vaqt birligi t da oʻtgan yoʻli s bilan oʻlchanadi, yaʼni v q |. Notekis harakat uchun berilgan on (moment)dagi T. kattalik jihatdan, agar nuqta shu ondagi tezlikni bundan keyin ham saqlab qolgan boʻlsa, nuqtaning vaqt birligida oʻtadigan yoʻliga teng boʻladi, deb qarash mumkin.
Xalqaro birliklar tizimi SI va T. birligi kilib 1 m/s qabul kilingan.
Vaqt oraligʻida (Δ�) koʻchish (Δ�) bajargan jismning oʻrtacha tezligi v quyidagi formula bilan hisoblanadi:
�¯=Δ�Δ�.
xatolik bunday hisoblanadi
Δ�¯�¯=Δ(Δ�)Δ�+Δ(Δ�)Δ�.
Vaqt (s) oʻtishi bilan tezlik (m/s) oʻzgarishi tezlanishdir (m/s²).
Sarf bu — vaqt birligi ichida oqim yoʻnalishi boʻyicha oʻtgan moddaning vazn yoki xajm miqdori. Sarfni oʻlchash tushunchasida ikki xil sarf farqini ajratib olish kerak: Xajmli sarf va vaznli sarf. Xajmli sarf oʻlchash usulida odatda suyuqliklar va gazlarning vaqti birligi ichida oʻtgan xajmi oʻlchanadi. Vaznli sarf oʻlchashda esa moddaning vaqt birligi ichida oʻtgan vazn miqdori oʻlchanadi. Oʻlchash usulini oʻzi xam ikki xil turga ega: birinchisida vaqt birligi ichida oʻtgan moddaning vazn midori yoki xajmi, yaʼni bu xolda sarf bevosita xajm yoki ogʻirlik birliklari bilan ifodalanadi; ikkinchi usulda joriy oqim tezligiga koʻra vaqt birligi ichida qancha miqdorda modda oʻtishi, yaʼni oniy (mgnovenniy) sarf oʻlchanadi. Sarfni

1. 
   Doimiy perepadli (rotametr);
   
2. 
   Oʻzgaruvchan perepadli (Diafragma);
   
3. 
   tezlik xisoblagichlari;
   
4. 
   Induksion sarf oʻlchagichlar;
   
5. 
   Xajm oʻlchagichlar yordamida aniqlash mumkin.
   

Sarfi oʻlchanayotgan moddaning agregat xolatiga koʻra, ushbu modda uchun faqat oʻziga xos boʻlgan xususiyatlari yuzasidan korreksiya xisobi yuritib boriladi. Chunki texnologik jarayon taqozo etadigan bosim va xaroratga bogʻliq xolda oʻlchangan sarf bilan standart qabul qilingan sharoitda oʻlchanadigan sarf qiymat koʻrsatikich bir biridan katta farq qiladi. Yaʼni texnologik jarayonlarda odatda yuqori xarorat va bosim ositdagi reaksiyalar natijasidan keyingi xolat sarfi oʻlchanishi mumkin, ammo xar bir modda uchun uning solishtirma zichligi, molekulyar massasi kabi xossalari faqat oʻziga xos va takrorlanmas boʻladi. Shuningdek xar modda uchun meʼyoriy xarorat va bosim xam aloxida xisoblanishi mumkin. Odatda gazlar xarorat oshgan sari xajmi ortib boradi. Bu xolatda xajmiy sarf oʻlchash jarayonida chalkashliklar kelib chiqishini oldini olish uchun shu gazning kimyoviy va fizik noyob xossalaridan kelib chiqib, uning sarf xisobini meʼyorlanadi. Yaʼni texnologik jarayondagi bosim va xaroratga koʻra oʻlchangan sarf, meʼyoriy sharoitdagi sarf xisobiga oʻgiriladi. Odatda gazlar uchun meʼyoriy sharoit deb bir atmosfera bosimi va 20 S xarorat qabul qilinadi.

Oʻzbekiston — Xitoy
Xalq Respublikasi
munosabatlari

Oʻzbekiston — Xitoy Xalq Respublikasi munosabatlari — Oʻzbekiston hududi
Buyuk ipak yoʻlining chorrahasi boʻlganligi tufayli ikki davlat oʻrtasidagi
munosabatlar bir necha ming yillik tarixga ega. Ammo birinchi Xitoy elchisi Chjan
Syanning qad. Fargʻona (Davan, Dayyuan) davlatiga kelishi mil. av. 128-yilda yuz
sohasida ham ikki davlat oʻrtasidagi
aloqalar mavjud. Ikki tomonlama
hamkorlikning rivojlanishiga 1998-yil 1-dekabrda tuzilgan "Oʻzbekiston — Xitoy" doʻstlik jamiyati munosib hissa qoʻshib kelmoqda.