Fizika,2 qism 20

Fîtîeffåkt hîdisàsining tàlqini. Fîtîeffåkt hîdisàsini yorug‘-

likning  to‘lqin  õususiyati  àsîsidà  tushuntirish  mumkinmi?

Birinchi  qînunni  tushuntirish  mumkin.  Chunki  kàtîdgà

tushàyotgàn  yorug‘lik  måtàll  sirtidàgi  elåktrînlàrni  tåbrànmà

hàràkàtgà kåltiràdi. Òåbrànish àmplitudàsi esà tushàyotgàn yorug‘lik

intånsivligigà bîg‘liq. U qànchà kàttà bo‘lsà, elåktrînning kinåtik

enårgiyasi  hàm  shunchà  kàttà  bo‘làdi  và  musbàt  iînlàrning

tîrtish  kuchlàrini  yengib,  kàtîdni  tàrk  etàdi.  Intånsivlik  îrtishi

bilàn kàtîdni tàrk etuvchi elåktrînlàr sîni hàm îrtàdi và dåmàk,

to‘yinish  tîkining  qiymàti  hàm  îrtàdi.

Shu tàriqà mulîhàzà yuritilganda yorug‘lik îqimining îrtishi

elåktrîn kinåtik enårgiyasining îrtishigà hàm îlib kålishi kåràk.

Låkin Stîlåtîv tàjribàsi bu fikrni tàsdiqlàmàydi. Dåmàk, ikkinchi

qînunni yorug‘likning to‘lqin nàzàriyasi àsîsidà tushuntirib bo‘l-

màydi. Uchinchi qînunni tushuntirishgà urinishlàr hàm shundày

õulîsàgà  kålishni  tàqozî  etàdi.

U  holda  fîtîeffåkt  hîdisàsini  yorug‘likning  qàndày  tàbiàti

nuqtàyi  nàzàridàn  tushuntirish  mumkin,  dågàn  sàvîl  tug‘ilàdi.

---

87