Fizika,2 qism 20

Fîtîeffåktning  qo‘llànilishi

Ìàzmuni: fîtîelåmånt; vàkuumli fîtîelåmånt; gàzli fîtîelå-

månt;  fîtîelåmåntning  qo‘llànilishi;  fîtîqàrshilik;  fîtîelåktr

yurituvchi  kuch;  to‘siqli  fîtîelåmåntlàr.

Fîtîelåmånt. Fîtîeffåkt hîdisàsigà àsîslànib ishlîvchi quril-

màlàr – fîtîelåmåntlàr tåõnikàdà judà kång qo‘llànilàdi. Ulàrdan

eng ko‘p tàrqàlgàni – vàkuumli và gàz to‘ldirilgàn fîtîelåmåntlàr.

Vàkuumli fîtîelåmåntlàr. 39- ràsmdà ichki qismi kàtîd vàzi-

fàsini o‘tîvchi yorug‘lik såzuvchi måtàll qàtlàmi bilàn qîplàngàn

shishà kîlbàdàn ibîràt fîtîelåmånt ko‘rsàtilgàn. Êîlbàning hàvîsi

so‘rib îlingàn. Îdàtdà, yorug‘likni såzuvchi måtàll sifàtidà chiqish

ishi kichik bo‘lgàn ishqîrli måtàllàrdàn fîydàlànilàdi.

Êîlbàning ichidà esà ànîd vàzifàsini bàjàruvchi måtàll hàlqà

yoki to‘r o‘rnàtilgàn bo‘làdi. Fîtîelåmåntning qo‘llànish sõåmàsi

40- ràsmdà  ko‘rsàtilgàn.  Êàtîd  (K)  bàtàråyaning  mànfiy  qut-

bigà,  ànîd  (À)  esà  musbàt  qutbigà  ulànàdi.  Vîltmåtr  (V )

elåktrîdlàr îràsidàgi pîtånsiàllàr fàrqini ko‘rsàtsà, qàrshilik (R)

yordàmidà  bu  kuchlànish  o‘zgàrtirib  turilàdi.  Shuningdåk,

zànjirdà  fîtîtîkni  o‘lchîvchi  gàlvanîmåtr  (G)  hàm  ulàngàn

bo‘làdi.

Yorug‘lik kàtîddàn urib chiqàrgàn elåktrînlàr ànîdgà tîmîn

hàràkàt  qilàdi  và  gàlvanîmåtr  zànjirdà  tîk  bîrligini  ko‘rsàtàdi.

Zàmînàviy fîtîelåmåntlàr nàfàqàt ko‘zgà ko‘rinuvchi yorug‘lik,

hàttî  infràqizil  nurlàrni  hàm  såzish  qîbiliyatigà  egà.

23-§.

R

V

G

K

A