Fizika,2 qism 20

Plànk gipîtåzàsi. Yorug‘lik kvanti

Ì à z m u n i :   Relåy–Jins  qînuni;  Plànk  gipîtåzàsi;  fîtîn

và  uning  õàràktåristikàlàri.

Relåy–Jins  qînuni.  Ståfàn–Bîlsmàn  và  Vin  qînunlari

yordàmidà  nurlànish  spåktràl  taqsimotining  ko‘rinishini  tîpish

yo‘lidàgi  urinishlàr  muvàffàqiyatsizlikkà  uchràgàndàn  so‘ng,

ingliz fiziklàri D. Relåy và J. Jins yangi fîrmulàni tàklif qildilar.

Ulàr  enårgiyaning  erkinlik  dàràjàlàri  bo‘yichà  tåkis  tàqsi-

mîti  hàqidàgi  klàssik  qînun  àsîsidà  nurlànishning  spåktràl

zichligi  uchun  quyidàgi  ifîdàni  yozdilàr:

l

p

l

=

2

2

r

kT .                     (21.1)

Àmmî  ushbu  ifîdà  hàm  36- ràsmdàgi  bîg‘lànishlàrning  kàttà

to‘lqin uzunlikli (kichik chàstîtàli) qisminiginà tushuntirib bårà

îldi. U kichik to‘lqin uzunliklàr (kàttà chàstîtàlàr) uchun mutlàqî

yarîqsiz bo‘lib chiqdi. Ìàsàlàn, to‘lqin uzunligi nîlgà yaqinlàsh-

21-§.

---

81

gàndà nurlànishning spåktràl zichligi chåksiz

kàttà qiymàtni qàbul qilàdi. ((21.1) ifîdàning

màõràji  nîlgà  intilganda,  r

l

  ning  qiymàti

chåksizlikkà  intilàdi).  Bu  hîl  fàndà  «ultrà-

binàfshà  hàlîkàti»  dåb  nîmlànàdi.

Shundày  qilib,  jismlàr  chiqàràdigàn

enårgiya  uzluksiz  ràvishdà  o‘zgàràdi,  dåb

hisîblîvchi  klàssik  tàsàvvurlàr  àsîsidà,  jism

nurlànish spåktrini tushuntirish yo‘lidàgi bàr-

chà  urinishlàr  o‘tib  bo‘lmàs  to‘siqqà  duch

kålàvårdi. Ìuàmmîni yechish yangichà g‘îya,

yangichà  fikr  yuritishni  tàqîzî  qildi.