Fiziologiya 2-semestr oraliq nazorat javoblari javob tahlaganlar: zaydullaev bayrambay davolash 204-guruh

Eritron. Eritropoezning boshqarilishi. Ingliz terapevti K asl 
harakatdagi, 
depodagi va suyak ko‘m igidagi qonlar miqdorini ifodalash uchun 
«Eritron» 
tushunchasini fanga kiritgan. Eritron y opiq tizim bo‘lib, unda 
yemirilgan va yangi 
hosil bo ‘ lgan eritrotsitlar miqdori tengdir 
Eritrotsitlar suyak ko‘migining yopiq kapillarlarida yetiladi va ular 
retikulotsit 
davriga yetgandan so‘ng kapillarlar devorini cho‘zadi, natijada 
tom ir ochiladi va 
retikulotsitlar qon bilan yuvib ketiladi. Q onda retikulotsitlar 3 5 -4 
5 soatdan so ‘ng 
eritrotsitga aylanadi. Qondagi retikulotsitlar miqdori me’yorda 1-
2% ni tashkil qiladi. 
Eritrotsitlar 80-120 kun yashaydi. 
Eritropoez me’yorda bo'Iishi uchun temir zarur. Eritrotsitlar 
parchalanganda 
hosil boMgan, depodan va ovqatlar tarkibidan tushgan tem ir 
suyak ko'm igiga 
tushadi. Katta yoshdagi odam larda eritropoez m e’yorda ketishi 
uchun sutkalik 
ovqat ratsionida 12-15 mg temir b o ‘!ishi zarur. 
Ichakning shilliq qavatida tem im ing enterotsitga o ‘tishini 
osoniashtiruvchi retseptor m avjud. Ichak shitliq qavatida tem im i 
tashuvchi oqsil mavjud. U temimi 
transferrin retseptori bor to ‘qim alarga olib boradi. T o‘qim ada 
transferrin va temir 

---

kom pleksi parchalanadi va tem ir boshqa tashuvchi oqsil - ferritin 
bilan birikadi. 
O rtiqcha tem ir oqsil-ferritin yoki oqsil va lipoid-gemosiderin bilan 
birikkan holda 
jig arv atalo q d ato ‘planadi,keyinchalik tem ir gemoglobin hosil 
bo‘lishida ishlatiladi. 
Eritrotsitlam ing hosil bo‘Iishida Ba vitamini(siankobalamin) va 
foliy kislotalm 
zarurdir. B l2 vitam ini organizm ga ovqat tarkibida tushadi va qon 
hosil qiluvchi 
Kaslning tashqi omili deb ataladi. U ning ichakda so‘rilishi uchun m 
e’daning pilorik 
sohasi shitliq qavatida ishlab chiqariluvchi va Kaslning ichki omili 
deb ataluvchi 
m odda (gastrom ukoproteid) zarur. B 12 vitam ini yetishmasa 
anemiya kelib chiqadi. 
B t2 vitamini globin sinteziga yordam beradi. B |2 vitamini va foliy 
kislotalar eritrotsitlar 
DNKsi sintezida ishtirok etadilar. B2vitamini (riboflavin) 
eritrotsitlaming lipid tarkibi 
hosil b o ‘lish id a qatnashadi. B6 vitamini (piridoksin) gem hosil 
boMishida 
qatnashadi. C vitamini tem im i ichakda so‘rilishini osonlashtiradi, 
foliy kislota 
ta’sirini kuchaytiradi. E vitamini (à - tokoferol) va PP vitamini 
(pantoten kislota) 
eritrotsitlar lipid pardasini kuchaytiradi va gemolizga chidamliligini 
orttiradi. 
Eritropoezning m e’yorda bo‘lishi uchun mikroelementlar ham 

---

zarur. Mis temimi 
ichakda so ‘rilishiga yordam beradi va uni gem tarkibiga kirishini 
osonlashtiradi. 
Nikel va kobalthr gemoglobin va gem ushlovchi molekulalar 
sintezini kuchaytiradi. 
Organizmdagi sinknlng 75% eritrotsitlarda karboangidaza 
fermenti tarkibida bo‘ladi, 
sinkningyetishm asligi leykopeniyani keltirib chiqaradi. 
Eritropoetinlar - eritropoezning fiziologik boshqaruvchisi 
hisoblanadi. 
Eritropoetinlar asosan buyrakda, qism an taloqda hosil bo‘ladi va 
sog'lom odam 
qonida doim o oz miqdorda bo‘ladi. Eritropoetinlar eritrotsitlar o 
‘tmishdoshlarining 
proliferatsiyasini kuchaytiradi va gem oglobin sintezini 
tezlashtiradi. Ular gem va 
gem oglobinlar sintezida qatnashuvchi enzim lar hosil bo‘lishida 
ishtirok etadigan 
informatsion RNK sintezini kuchaytiradi. Eritropoetinlar hosil 
boMishi gipoksiyada 
kuchayadi. Eritropoezni erkaklar jinsiy gormonlari kuchaytiradi. 
Qonda eritrotsitlar 
k o ‘payib ketganda hosil b o ‘luvchi m odda eritropoez ingibitori 
eritropoezni 
torm ozlaydi. Shuningdek, ayollar jinsiy gormonlari (estrogenlar) 
va keylonlar 
ham eritropoezni torm ozlaydilar. Sim patik nerv tizimi 
eritropoezni kuchaytiradi, 
parasim patik esa tormozlaydi. N erv va endokrin tizimlar 

---

eritropoezga eritropoetin 
orqali ta ’sir ko‘rsatadi. 
Eritrotsitlam ing parchalanishijigarda, taloqda vasuyak ko‘migida 
mononukleor 
fagotsitarsistem ata’siridaam algaoshadi. 
Eritrotsitlaryemirilishidan hosil bo‘Igan 
m oddalar eritropoezni kuchaytiradi. 
112
. Пигмент аламашинувининг физиологияси (пигмент 
алмашинувининг боскичлари); 
BU SAVOL ALAVIYA KITOBDA YO’Q BIOKIMYO 
SOBIROVADAN TOPILDI