Fiziologiya fanidan davolash ishi, pediatriya, tibbiy profilaktika, tibbiy biologiya va stomatologiya fakultetlari studentlari uchun yozma-og’zaki so’rov nazorat savollari

 [phone]
3. Kuchli, muvozanatlashgan, kamharakat (flegmatik) tipdagilarda nerv jarayoni ma’lum darajada kuchga ega, 
lekin qo’zg’alish va tormozlanish jarayonlari bir-biri bilan sekin almasha oladi, ya’ni kam harakat, labilligi past.
4. Kuchsiz tip (melanxolik), qo’zg’alish va tormozlanish jarayonlari juda kuchsiz, tezda charchab qoladi va ish 
qobiliyati pasayib ketadi.
104. Oliy nerv faoliyatining spesifik turlari 
Odam va hayvonlar evolyutsiyasida hayotning o‘zgaruvchan sharoitlariga tmoslashishining murakkab va nozik 
shakli — shartli reflekslar paydo bo`lgan. Shartli reflekslar tug‘ma bo`lmasdan, individual hayot jarayonida 
shartsiz reflekslar asosida hosil bo‘Iadilar. Agar shartsiz refleks (masalan, so`lak ajralishi refleksi) boshqa yot 
ta‘sirot bilan (masalan, tovush) kop marta takrorlansa, keyinchalik ana shu yot ta‘sirot so`lak ajratish xususiyatiga 
ega bo`lib qoladi. Oldin bu faohyatga aloqasi bo`lmagan retseptorlarni takrorlash yo`li bilan maxsus hosil qilingan 
yangi reaksiya shartli refleks deyiladi.Shartli reflekslar organizmning moslashishida katta ahamiyatga ega. Shular 
tufayli, xatti-harakatlarda o‘zgaruvchan sharoitlarga mutanosiblik va egaluvchanlik paydo bo`ladi. Bareha shartli 
reflekslarning yuzaga chiqishida markaziy nerv. tizimining yuqori bosqichlari ishtirok etishi zarur. Shartli reflekslar 
individual hayot davomida hosil bo`ladi va yo‘qoladi. Ular signal ahamiyatga ega—shartli rag'bat shartsiz 
ta‘sirotdan oldin paydo bo‘Ub, organizmni shartsiz reflektor faohyatga tayyorlaydi. Shartli refleks tufayli organizm 
xavfni oldini olsa, oijani qoiga kiritish va boshqa harakatlarga oldindan tayyorlanish imkoniyatiga ega bo`ladi. 
105. Mexnat fiziologiyasi; 
I.M.Sechenov qondagi gazlarni ilk bor ajratib olib, tahlil qildi. Uni fiziologiyaning yangi yo‘nalishi –mehnat 
fiziologiyasining asoschisi, deyish mumkin. I.M.Sechenovning markaziy nerv tizimi faoliyatiga oid kashfiyotlari 
I.P.Pavlovga oliy nerv faoliyatini o‘rganish uchun zamin bo`ldi.Qo`l va nutq a`zolari yuksak darajada 
takomillashdi, ular bilan birga miya ham rivojlandi. Mehnat faoliyati ning organizmga ta`sirini fiziologiyaning 
maxsus tarmog`i - mehnat fiziologiyasi o`rganadi. Mehnat fiziologiyasining vazifasi mehnat faoliyati vaqtida odam 
orga nizmi funksiyalarini tekshirib, odamning yuksak ish qobiliyati va sog`ligini saq lash maqsadida organizm 
uchun optimal bo`lgan mehnatni uyushtirish va mehnat tartibini ilmiy asoslashdir.Odamning jismoniy mehnat 
faoliyati hozirgi zamonda xilma-xil va ko`pqirralidir. Ammo u doimo organizmning harakat apparati-skelet 
mushaklarining ishga solinishi orqali amalga oshiriladi. Shuning uchun skelet mushaklari faoliyati va uning 
boshqarilishini o`rganish mehnat fiziologiyasining muhim qismidir. Inson mehnati o`rgatish jarayonida shakllangan 
muayyan maqsadga yo`nalgan faoliyat bo`lib, katta hajmdagi informatsiya (axborot) ni qayta ishlashni talab qiladi. 
Mehnat fiziologiyasi mehnat gigienasi va mehnat psixologiyasi bilan chambarchas bog`liqdir. 

---

Mahmud Yazdanov 
https://t.me/Makhmud_Yazdanov

 [phone]