Fiziologiya fanidan davolash ishi, pediatriya, tibbiy profilaktika, tibbiy biologiya va stomatologiya fakultetlari studentlari uchun yozma-og’zaki so’rov nazorat savollari

53. Vegetativ nerv tizimi fiziologiyasi; 
Vegetativ nerv sistemasi barcha ichki a’zolar, tomirlar va ter bezlarining efferenti innervasiyasini shuningdek. 
Skelet muskullari, re-septorlarining va qisman nerv sistemasining trofik innervasiyasini ta’minlaydi. Vegetativ 
funksiyalar regulyasiyasini ta’minlash bilan birga, orga- nizmning butun reaksiyalarida sensor, motor va vegetativ 
komponentlar yuqorida aytganimizdek, o’zaro chambarchas bog’langanligini qayd qilib o’tmok kerak. Ayrim 
xossalariga asoslangan holda, Klod Bernar vegetativ nerv sistemasini ixtiyorga bo’ysunmaydigan sistema deb atadi. 
Gaskell bu sistema bilan boshqariluvchi muskullar kimyoviy sezgirlikka egaligini hisobga olib, bu sistemani 
simpatik (adrenal) va ichki a’zolar nerv sistemasi deb atadi. 
54. Gipotalamus fiziologiyasi; 

---

Mahmud Yazdanov 
https://t.me/Makhmud_Yazdanov

 [phone]
Gipotalamus (do’mboq osti) talamusdan pastrokda bo’lib, 32 juft yadroning yig’indisidan iborat, bu yadrolarni 
oldingi, o’rta va orqadagi guruhlar degan uch guruhga ajratish mumkin. Gipotalamus yadrolari nerv tolalari orqali 
talamusga, limbik tizimiga (bodomsimon yadro, gippokamp, gumbaz pushtasiga), shuningdek,, pastroqdagi 
tuzilmalarga, jumladan miya o’zanining retikulyar formasiyasiga bog’langan. Gipotalamus bilan gipofiz o’rtasida 
keng nerv va tomir bog’lanishlari bor, shu tufayli ko’pgina a’zolar funksiyasining nerv va gormonal regulyasiyasi 
integrallanadi. Gipotalamus va gipofizning ko’pincha yagona gipotalamus-gipofiz tizimi deb birlashtirilishiga sabab 
ham shu. Gipotalamus yadrolari mo’l-ko’l qon olib turadi; gipotalamus kapillyar shaxobchasining tarmoqlari 
markaziy nerv tizimining boshqa bo’limlaridagi kapillyarlarga nisbatan bir necha marta ortiq. Gipotalamus 
kapillyarlarining xususiyatlaridan biri shuki, ular markaziy nerv tizimining boshqa kapillyarlariga nisbatan ko’proq 
qon o’tkazadi. Gemato-ensefalik baryer orqali miyaning boshqa qismlariga kirolmaydigan, ba’zi yirik molekulali 
birikmalar gipotalamusning nerv xujayralariga ta’sir eta olishi shunga bog’liq.