3
FONEMA VA HARF
Fonema
nimaligini bilib oldik, endi uning harf bilan aloqasini o‘rganib chiqamiz. Biz
nutqimizni harflar ketma-ketligi asosida yozma bayon qilishimiz mumkin.
ESLATMA! Fonema (ya‟ni tovush)ning yozuvdagi ifodasi harf deyiladi. Har bir harf o‘sha
tildagi fonemalarga qarab olinadi. Ba‘zan bir fonemani ifodalash uchun bir
harfdan ham,
ba‘zan ikki harfdan ham foydalanish mumkin. (Sh,ch,ng).
Eslatma! Harflarni xotirada yaxshi saqlash va lug‘at tuzishda ma‘lum izchillikka amal qilish
maqsadida harflar muayyan tartibda joylashtirib chiqiladi. Muayyan tartibda
joylashtirilgan
harflar tizimi
alifbo deyiladi.
UNLI VA UNDOSH TOVUSHLAR TASNIFI
Hozirgi o‘zbek adabiy tilida tovushlar ikki guruhga bo‘linadi: Unli tovushlar va undosh tovushlar.
Unli va undosh tovushlarni farqlovchi uchta belgi bor:
1.
To‘siqqa uchrash, uchramaslik
;
(unli to‟siqqa uchramaydi, undosh uchraydi.)
2.
Bo‘g‘in hosil qilish yoki qilmasligi
;
(unli hosil qiladi, undosh hosil qilmaydi)
3.
Shovqin belgining bor, yoki yo‘qligiga ko‘ra.
(
unlida yo‟q, undoshda bor
)
Do'stlaringiz bilan baham: