Fosfor hayot va tafakkur elementi

FOSFOR HAYOT VA TAFAKKUR ELEMENTI.

ADU Akademik litsey

kimyo fani o’qituvchisi:
Xoshimjonova Odina Akbarali qizi
ADU Akademik litsey
tabiiy fan yo’nalishi 2-kurs talabasi
Aliyeva Mushtariy Ahmadjon qizi
Telefon [phone]
[phone])

Annotatsiya: Hozirgi kunda inson org’anizmi uchun fosfor juda ham muhim. Inson org’anizmda fosfor yetishmasligi bir qator salbiy oqibatlarga olib kelishi mumkin. Inson tanasida fosfor miqdori keskin kamyib: jismoniy harakatnig zayiflashuvi, doimiy charchoqni his qilish, ishtaxanig yomonlashuvi, bosh og’rig’i, xotiraning buzilishi, yurak mushaklarining distrofik shikastlanishiga olib keladi. Inson organizmda fosfor yetarlik miqdorda bo’lishi hamda fosforga boy mahsulotlarni iste’mol qilish juda ham muhim.

Kalit so’zlar: Fosfor, jigar, suyak, buyrak, Artirit, metabolik, Periodontaloz.
Tirik organizmlar uchun fosfor juda muhim ahamyatga ega. Hayot va taffakkur elementi bolgan fosfor bazi matnlarda “shaytonning elementi” deb ataladi lekin zulmatda faqat fosforning alotrapik shakli oq fosfor porlaydi. Fosfor harbiiy maqsadlarda va sanoatda bronzalar hosil qilishda qollaniladi. Fosfor
turli xil birikmalar shaklida o’simlik va hayvon oqsilida uchraydi: Ushbu fosfor
moddalarinihg asosiy roli metabolik jarayonlarga ajratilgan asab tizimi va
energiyani, avlodni saqlab qolish fosforning yetarli miqdorida mushak va suyak
to’qimasini qayta tiklash, shuningdek, buyrak va jigar hujayralarini yangilash
imkonini beradi.inson tanasida dnk da suyaklarda va mushak qisqarishi va asab tarqalishida ishlatiladigan ion sifatida topilgan sof fosfor esa olimga olib kelishi mumkin.
Kunlikdalik ratsionimiz tarkibida fosfor ko’p uchraydigan sabzavotlar va
mevalarni yetarli miqdorda kiritsak, organizimimiz uchun foydali bo’ladi.
Ularga donli mahsulotlarga; guruch, tariq, javdar, popkorn, jo’xori:
Dukkakliklardan; so’ya, barcha turdagi loviya, noxat va yasmiqlar.
Mevalardan; avakado, kivi, granata.
Sabzavotlardan; pomidor, sarimsoq, topinabur karto’shka, ismaloq, arpabodiyon.
Rezavozlardan; malina,
Moyli mahsulotlardan; Sadr pista, bodom, Hindiston, Braziliya va barcha
turdagi yong’oqlar.
Quritilgan mevalardan; mayiz, olma, banan, nok, o’rik hamda mevalardan
tayyorlangan sharbatlar. Inson tanasida fosforning yetishmasligi bir qator salbiy
oqibatlarga olib ketishi mumkun, jumladan; jismoniy harakatning keskin
zayiflanishuvi doimiy charchoqni his qilish, ishtahaning yomonlashishuvi, bosh
og’rig’i, xotiraning buzilishi, yurak mushaklarining distrofik shikastlanishi va
periodontaloz Artrit kabi kasalliklar yuzaga kelishi mumkun.
Fosfor mahsulotlarini tanlashda, moddalar miqdorida bo’lgan talablarni
hisobga olish va uning kunlik miqdori quydagicha; kichik yoshdagi bolalar
uchun 1,5-2,5 gr, kattalar kichik hajmga muhtoj bo’lganligi uchun 1,5- 2 gr,
homilador ayollar uchun 3-4 gr.
Homilador ayollar homiladorlik vaqtida tarkibida fosfor miqdori ko’p
bo’lgan mahsulotlardan ko’pro’q iste’mol qilishlari kerak. Homiladorlik davrida
organizmdagi minerallar ortadi, va homila skaletining shakllanishining
buzilishiga olib keladi; shunday oqibatlarni oldini olish uchun fosforga boy
mahsulotlarni iste’mol qilish zarur. Fosfor tananing normal ishlashi uchun zarur
bo’lgan juda muhim elementlardan biridir.
FOYDANALIGAN ADABIYOTLAR
1. I.R.Asqarov. Tabobat Qomusiy “Mumtoz so’z” Toshkent 2019.10.13
2. O’zbekiston Respublikasi Prizdentining “Yovvoyi holda o’suvchi dorivor o’simliklarni muhofaza qilish. Madaniy holda yetishtirish, qayta ishlash va mavjud resurslardan oqilona foydalanish chora-tadbirlari to’g’risda”gi qarori. Toshkent. 2020.
3. E.Qodirov. A.R.Jabborov. odam anatomiyasi va fizalog’iyasi. Toshkent. 2003.
4. https://qomus.info/encyclopedia/cat-sh/shotut-uz/