Фосфор ва унинг бирикмалари. 1-tajriba

Фосфор ва унинг бирикмалари.

1-tajriba. Qizil fosforning sublimatsiyalanishi

(tajriba mo‘rili shkafda o‘tkaziladi)

1.Probirkaga ozgina qizil fosfor soling;

2. probirka og‘zini paxta bilan berkiting;

3.Uni shtativga gorizontal holda o‘rnating;

4. ohista qizdiring;

5. Qizil fosfor bug‘lanib, probirkaning sovuq joylarida oq fosfor qirovi hosil bo‘lishini kuzating.

2-tajriba. Fosforning olinishi va uning havoda yonishi.

(Tajriba mo‘rili shkafda o‘tkaziladi)

1.Chinni tigelga 15-20 tomchi 4 n xlorid kislotadan tomizing;

2. ustiga pinset bilan 2-3 dona kalsiy fosfid kristallaridan soling;

3. Tajribada ajralib chiqayotgan gazning yonishini kuzating;

4.Reaksiya tenglamalarini yozing.

3-tajriba. Meta- va ortofosfat kislotalarining olinishi

(tajriba mo‘rili shkafda o‘tkaziladi)

a) fosfat angidrid. Metafosfat kislotaning olinishi.

1.Asbestlangan to‘r ustiga qo‘yilgan chinni kosachaga 0,4-0,5 g qizil fosfor soling;

2.Kosacha tepasiga to‘rdan tahminan yarim santimetr masofada quruq voronkani to‘nkarib o‘rnating;

3. Fosforni qizdirilgan shisha tayoqcha bilan o‘t oldiring;

4. Voronka devoriga qorsimon oq kristall modda hosil bo‘lishini kuzating;

5. Reaksiya tenglamasini yozing.

6.Hosil bo‘lgan fosfat angidridini toza kimyoviy stakanga suv bilan yuvib tushiring;

7. probirkaga ozgina oling;

8. kuchsiz kislotali muhitga kelguncha (lakmus qog‘ozi bilan sinab) soda bilan neytrallang;

9.kumush nitrat eritmasidan tomchilatib qo‘shing;

10. Oq cho‘kma hosil bo‘lishini kuzating;

11.Reaksiya tenglamasini yozing;

4-tajriba. Fosfat ionlariga xos reaksiyalar

a)1. probirkaga 5-7 tomchi natriy gidrofosfat eritmasidan soling;

2. ustiga kumush nitrat eritmasidan tomchilatib quying;

3. sariq rangli cho‘kma - bo‘lishini kuzating;

4.Reaksiyalar tenglamasini yozing;

b) 1. probirkaga 5-7 tomchi ammoniy molibdat eritmasidan soling;

2 suyultirilgan 5-7 tomchi nitrat kislotadan qo‘shing;

3. ortofosfat kislota eritmasidan yoki uning tuzi eritmasidan qo‘shing;

4. Sariq kristall cho‘kma-ammoniy fosforomolibdat hosil bo‘lishini kuzating.

5. ikkita probirka oling;

6. birinchisiga 5-8 tomchi natriy metafosfat eritmasidan;

7. ikkinchisiga shuncha natriy pirofosfat eritmasidan quying;

8. Har ikkala probirkaga 8-10 tomchidan kumush nitrat eritmasidan tomizng;

9. probirkani chayqating;

10. Probirkalarda oq cho‘kmalar- va hosil bo‘lishini kuzating. 11.Reaksiyalar tenglamasini yozing.

5-tajriba. Qiyin eriydigan ortofosfat kislota tuzlarining olinishi

a) bariy gidrofosfatning olinishi.

1.Probirkaga 6-8 tomchi bariy xlorid eritmasidan soling;

2. ustiga 4-5 tomchi natriy gidrofosfat eritmasidan tomizing;

3. Probirkani chayqating;

4. hosil bo‘lgan cho‘kmaning rangiga e’tibor bering;

5. reaksiya tenglamasini molekulyar va ionli shaklda yozing;

b) temir va alyuminiy fosfatlarini hosil qilish.

1.Ikkita probirka olng;

2 birinchisiga 6-8 tomchi temir (III) xlorid eritmasidan,

3.ikkinchisiga esa alyuminiy sulfat eritmasidan quying.

4.Har bir probirkaga 3-4 tomchidan natriy asetat va natriy gidrofosfat eritmalaridan tomizing;

5. hosil bo‘lgan cho‘kmalarning rangiga e’tibor bering.

6. reaksiyalarni molekulyar va ionli shaklda yozing.

6-tajriba. Ortofosfat kislota tuzlarining parchalanishi

a) natriy digidrofosfatning parchalanishi.

1.Ikkita quruq probirka oling;

2. har biriga 3-4 dona natriy digidrofosfat kristallaridan soling;

3. Probirkalarning birini tekshirishga qoldiring;

4. ikkinchisini shtativga vertikal holda o‘rnating;

5. 5-6 daqiqa qizdiring;

6. sovigandan so‘ng, har ikkala probirkaga 1 ml chamasi distillangan suvdan quying;

7.Har bir probirkaga 3-4 tomchidan kumush nitrat eritmasidan tomizing;

8.Hosil bo‘lgan cho‘kmaning rangiga e’tibor bering;

9.Reaksiya tenglamalarini ionli shaklda yozing;

7-tajriba. Fosfat kislota tuzlarining gidrolizi

1.3 ta probirka oling;

2. birinchisiga 6-8 tomchi natriy digidrofosfat eritmasidan,

3.ikkinchisiga esa natriy fosfat eritmasidan quying;

4. har birini ko‘k va qizil lakmus qog‘ozlari bilan sinab ko‘ring;