Frazeologiya predmeti. Frazeologizm tushunchasi va xususiyatlari


"wie der Herrgott in Frankreich (leben)" ("jannatdagidek yashash, Masihning bag'ridagidek yashash" yoki "yog'da pishloq kabi sayr qilish")


Download 24.88 Kb.
bet2/3
Sana11.05.2023
Hajmi24.88 Kb.
#1453815
1   2   3
Bog'liq
2-ma\'ruza. FRAZEOLOGIYA PREDMETI

"wie der Herrgott in Frankreich (leben)" ("jannatdagidek yashash, Masihning bag'ridagidek yashash" yoki "yog'da pishloq kabi sayr qilish");
„ich werde dir was niesen!“ („держи карман шире!“);
"ich werde dir was niesen!" ("cho'ntagingizni kengroq tuting!");
„eine dicke Nudel“ („толстяк, толcтуха“);
"eine dicke Nudeln" ("semiz odam, semiz ayol");
„so eine giftige Nudel!“ (= “вот язва!”);
so eine Giftige Nudel!” (= “Mana yara bor!”);
„Das geht mir über die Puppen!“ (= „Дальше (ехать) некуда!“);
"Das geht mir über die Puppen!" (= "Borish uchun boshqa joy yo'q!");
“alte Schraube“ (= ”старая карга”, старая перечница”);
"alte Schraube" (= "eski xo’jayin", eski qalampir qutisi");
„j-d kann einen (guten/tüchtigen) Stiefel vertragen“ (= “кто либо может пить как бочка, льет в себя как в бездонную бочку“);
"j-d kann einen (guten/tüchtigen) Stiefel vertragen" (= "bir bochka kabi ichish mumkin, tubsiz bochkaga o'xshab o'ziga quyiladi");
„eine dicke Zigarre“ (= ”крепкий нагоняй”);
"eine dicke Zigarre" (= "kuchli so'kish", "qattiq tanbeh");
„Das könnte ich so (=gerade) brauchen!“ (= “Этого мне ещё недоставало“!) u.a.
"Das könnte ich so (=gerade) brauchen!" (= "Menga hali ham bu etishmadi"!) u.a.
Periferik hodisalarda leksiklashtirish va delikalizatsiya ko'pincha unchalik aniq ajratilmaydi, shuning uchun frazeologiya va erkin iboralar o'rtasidagi chegaralar noaniqlashadi. Ushbu turdagi frazeologik birliklarga qarang:
"es darauf ankommen lassen" (= "biror narsaga intilish", "ma'lum bir maqsadga intilish");
“Anklage erheben gegen j-n” (= “birovni ayblash”, “birovning ustidan sudga shikoyat qilish”);
"j-m den Anstoß geben" (= "birovni rag'batlantirish");
„den (ersten) Anstoß zu etw. geben" (="rag'batlantirish" - qandaydir harakatga);
"die Augen von der Tatsache verschließen" (= "biror narsaga ko‘zini yummoq") u.a.
Frazeologik birliklar tizimidagi periferik hodisa sifatida og‘zaki parafraz so‘z birikmalarini ko‘p kuzatamiz. "Fe'l + ot" tarkibidagi bu so'z birikmalari frazeologik birliklarga xos xususiyatlarga ega: ular bir so'zning semantik ekvivalenti vazifasini bajaradi. Qarang.:
"Abbitte tun (=leisten)" = "abbitten" (= "kechirim so'rash");
"Abrechnung halten mit j-m, etw." = "abrechnen" (= "hisoblash, hisob-kitob qilish, kim bilandir hisob-kitob qilish");
"zum Abschluß kommen" = "abschließen" (= "tugatish", "o'z oxirini topish") u.s.w.
To‘g‘ri, og‘zaki perifrastik ibora bilan og‘zaki ekvivalent o‘rtasidagi bu munosabat frazeologik birlik va so‘zning sinonimik munosabatidan ancha farq qiladi.
Yuqorida sanab o‘tilgan og‘zaki parafrazalar fe’lning leksik dubletlari sifatida namoyon bo‘ladigan tavsif birliklaridir. Ularda komponentlarning deleksializatsiyasi yo'q edi, lekin har bir so'z o'zining leksik ma'nosini saqlab qoldi.
Frazeologik birliklarga eng yaqini “fe’l+predlog+ot” modeliga ega guruhdir.
Bunday iboralarni solishtiring:
"Vor Anker gehen" (= "langarni tushirish");
"In Anschlag bringen" (= "taxminan hisoblash", har qanday xarajatlarni hisoblash");
"Zum Aufbruch rüsten" (= "ketishga tayyorlanmoqda"; "ketish uchun tayyorlanmoqda") u.a.
“Predlog+ot” (periferik frazeologiyaning bir qismi sifatida) tuzilmasi boʻlgan qoʻshimcha iboralar ham mavjud. Qarang.:
"Im Effekt" (= "oxir-oqibat"; "natijada");
"mit Ehren" (= "hurmat", "haqiqatda"),
"Gnadenda" (= "rahmdil"),
"unter Umständen" (= "ehtimol", "balki") u.a.
Har bir tilda bo'lgani kabi, nemis tilida ham so'z asosiy lingvistik birlikdir. O'ziga xos ma'noni anglatuvchi alohida so'zlarga qo'shimcha ravishda, bir nechta so'z yoki elementlardan iborat bo'lgan murakkab tuzilmalar ham mavjud bo'lib, ular tashqi tomondan so'zlar bilan taqqoslanadigan frazeologik oborotlar yoki frazeologizmlar deb ataladi. Ular so'zning sinonimi bo'lib, alohida tarkibiy qismlarining o'zaro ta'siri orqali yangi ma'noni to'liq ochib beradi. Ba'zilarini solishtiring:
"Vitamin B haben" (= "aloqalar, tanishlar, aloqalarga ega bo'lish", lit. "vitamin B");
"j-m ein Bad richten (= rüsten)" (= "yashirincha, kimnidir xavf ostiga qo‘yish maqsadida", "birovni aldash");
"am Ball sein" (= "tashabbusga egalik qilish", "tashabbusni o'z qo'lida tutish");
“Ausgerechnet Bananen!” (= “Men boshqa narsani xohlardim /a/!”);
"etw. auf die lange Bank schieben“ (= “javonga biror narsa qo‘yish”);
"aus der Fasson geraten" (= "semirish, to’la bo’lish");
„dem Faß den Boden ausstoßen (ausschlagen, austreiben) (= “narsalarni buzish”);
"ferner liefen" (= "birinchilar qatorida emas"; "eng yaxshilardan biri emas";
"j-d hat den Finger auf" (= "kimdir nuqtani urdi") u.a.
Semantik motivatsiyaga, ya'ni frazeologik iboraning semantikasi uning alohida qismlaridan qay darajada olinishi mumkinligiga qarab, frazeologik birliklar quyidagi umume'tirof etilgan to'rt guruhga bo'linadi:
-
Download 24.88 Kb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   2   3




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling