Fuqarolik jamiyati shakllanishining umumiy jihatlarini quyidagilar tashkil qiladi

Diniy ekstremizm (“Extreme” – oxirgi, nihoyasi, so’nggi, keskin uchi degan mahnolarni

anglatadi) – jamiyat, millat va davlat hayotini faqat diniy aqidalardan kelib chiqib keskin

o’zgartirish va boshqarish zarurligini ilgari suruvchi noqonuniy yoki jinoiy tashkilotlar, oqimlar

faoliyati.

---

55

4-Slayd

ASOSIY DINIY YO’NALISHLAR

Jahon dinlar

Milliy dinlar

Buddizm

Xristianlik

Islom

Zardushtiylik

Xinayana

Katolik

Suniylik

Induizm

Maxayana

Protestent

SHia

Iudaizm

Lamaizm

Provoslav

Muridizm

Jaynizm

Hozirgi vaqtda O’zbekistondagi turli konfessiyaga mansub diniy tashkilotlar o’z faoliyatini

o’zaro teng huquqlilik, hamdo’stlik va hamkorlik asosida amalga oshirmoqda. Diniy

bag’rikenglik

turli

dinlarning,

turli

dinlarga

mansub

kishilarning

hamdo’stlik

munosabatlarinigina nazarda tutmaydi, balki ehtiqodidan qathiy nazar barcha kishilarning

tengligi, umumiy ezgu maqsad yo’lida hamkorlikni ham qamrab oladi. Diniy qarashga ko’ra

ham, madaniy, jumladan, ilmiy qarashga ko’ra ham inson eng oliy mavjudotdir.

Diniylik dunyoviylikka xizmat qilishi mumkin deganda, dunyoqarashning ezgulik,

yaxshilik, halollik, tinchlik, do’stlik kabi yuksak insoniy fazilatlarni tarbiyalashni nazarda

tutamiz. Haqiqatan ham diniy tahlimotlar, u dunyo hayotini tasvirlash vositasida bu dunyoda

yuksak fazilatlarga ega bo’lishga undaydi.

Diniy bag’rikenglikning qaror topishi, mustahkamlanishi, rivojlanishi barcha kishilarni

ehtiqodidan qathiy nazar milliy g’oya va mafkurani amalga oshirish yo’lida birlashtiradi. U

mafkurani milliy g’oya va kishilar ongi hamda qalbiga joylashishiga yordam beradi.

Aksincha,  diniy  bag’rikenglikni  tor  mahnoda  tushunish,  bir  tomonlama  talqin  qilish

umumiy  maqsadlardan  chalg’itib,  kishilarni  o’zaro  guruhlarga  bo’lib  yuborishi  mumkin.

SHuningdek,  ayrim  guruhlarning  g’arazli  manfaatlariga  xizmat  qiluvchi  diniy    niqobni  yuzaga

keltiradi.

Bu haqida mamlakat Prezidenti I.A.Karimov shunday yozadi: «Afsuski, insoniyat taraxida

diniy  ongning  ajralmas  qismi  bo’lgan  odamlardagi  ehtiqoddan  faqat  bunyodkor  kuch  sifatida

emas,  balki  vayron qiluvchi  kuch, hatto fanatizm (o’ta  ketgan  mutaassiblik)  sifatida

foydalanilganligini  ko’rsatuvchi  misollar  ko’p.  Fanatizmning  o’ziga  xos  xususiyati  va

ko’rinishlari,  avvalambor,  o’z  dinining haqiqiyligiga  o’ta  qattiq  ishonish,  boshqa  diniy

ehtiqodlarga murosasiz munosabatda bo’lishdan iboratdir. Aynan fanatizmga yo’liqqan odamlar

yoki ularning guruhlari jamiyatda beqarorlik to’lqinini  keltirib chiqarishga qodir bo’ladilar»

1

.

1

Karimov I.A. Xavfsizlik va barqror taraqqiyot yo’lida. -T.6. -T.: O’zbekiston, 1998, 54–bet.

---

56