G f. n., dotsent K. Boymirzayev
Download 1.04 Mb. Pdf ko'rish
|
2 5211168087495150850
|
• atrof-muhitni ta ’lim-tariyaga moslash;
Sh.A.Amonashvilining inson-shaxs texnologiyasi.Shalva Aleksandrovich Amonashvili taniqli pedagog olim va amaliyotchidir. U o‘zining eksperimental maktabida hamkorlik pedagogikasini, shaxsiy yondashuvni, til va matematika o‘qitishning ajoyib metodikasini ishlab chiqdi va hayotga tatbiq etdi. Sh.A. Amonashvilining asosiy maqsadlari quyidagilardan iborat: •bolaning shaxsiy xislatlarini namoyon qilish orqali unda olijanobinsonning shakllanishi, rivojlanishi va tarbiyalanishiga imkon tugdirmoq; • bolaning qalbi va yuragini uluglamoq; • boladagi bilishga bo*lgan kuchlami rivojlantirish va shakllantirish; • keng va chuqur bilim hamda malaka olish uchun sharoit tugdirmoq; • ideal tarbiya — bu o*z-o‘zini tarbiyalamoq. Sh.A. Amonashvili o‘zining texnologiyasini amalga oshirish uchun quyidagi metodika va metodik usullardan foydalandi: • muloqot mahorati; • oila pedagogikasining qotshimcha imkoniyati; • o'kuv faoliyati. Sh.A.Amonashvili texnologiyasida bola
faoliyatini baholash alohidaahamiyatga ega.Baholardan foydalanish o‘ta
cheklangan. Miqdoriybaholashdan ko‘ra sifatli baholashga urg‘u beriladi, ya’ni tavsif, natijalar paketi va o‘z-o‘zini baholash. O’qitishni jadallashtirish texnologiyasini Viktor Fedorovich Shatalov ishlab chiqdi va hayotgajoriy qildi. U o‘qitishning an’anaviy sinf-dars usulining hali ochilmagan katta imkoniyatlarini ko‘rsatib berdi.V.F. Shatalovning maqsad- mo‘ljali: • bilim, malaka va ko'nikmalami shakllantirish; • har qanday individual xususiyatlarga ega bo4gan barcha bolalami o’qitish; • o'qitishni tezfashtirish. V.F.Shatalov metodikasi 4 bosqichdan iborat bo‘lib, ular bir qanchausul va metodik yechimlami o‘z ichiga oladi:
qurol, 0‘TV bilan); bo‘yalgan plakat — tayanch konspekt bo‘yicha qayta tushuntirish; plakat bo‘yicha qisqacha bayon qilish; o‘quvchilarning o‘z konspektlari ustida individual ishlashlari, konspekt bloklari bo‘yicha keng mustahkamlash.
O‘quvchilarga uqtirish: konspektdan foydalangan holda o‘qituvchining tushuntirganlarini esla, berilgan materialni kitobdan o‘qi; o‘qiganlaringni konspekt
bilan qiyosla; konspekt yordamida darslik materiallarini so‘zlab ber (kodlashtirish- dekodlashtirish); konspektni so‘zlab berish uchun tayanch sifatida yodda saqla; konspektni qayta ishlab chiqqish va namunaga qiyosla.
qilish: barcha o‘quvchilar konspektni xotirasida qayta ishlab chiqadilar, o‘qituvchi ulami peshma-pesh tekshirib boradi; bir vaqtning o‘zida ≪asta≫va magnitafon orqali so‘rab boradi; yozma ishdan so‘ng og‘zaki so‘rash boshlanadi.
(og‘zaki) faoliyatining eng muhim bosqichi, u turli savoljavoblar jarayonida yuz beradi.
tushirish): o‘zaro nazorat darslari; oldindan sinov savollari ro‘yxatini nashr qilish; tayyorlash; barcha turdagi nazoratlardan foydalanish (taxtada,astagina, yozma va b.); o‘zaro so‘rash va o‘zaro yordam; o‘yinli unsurlar. O’qitishni individuallashtiruvchi ta’lim texnologiyasi. Individual o‘qitishda faoliyatning mazmuni, metodlari va sur’atitalabaning xususiyatlariga moslashtiriladi.0‘qitishni individuallashtirish; • o‘quv jarayonini tashkil etish bo4ib, unda oiqitish usullari, sur’atini tanlash talabaning individual xususiyatlari bilan boglanadi; • individual yondashuvni ta
’minlovchi turli
otquv-metodik, psixologikpedagogik va tashkiliy-ma ’muriy tadbirlardir. Shunday qilib, didaktika bo‘yicha amalga oshirilgan tadqiqotlaiga ko‘ra o‘qitishni individuallashtirish o‘quv jarayonining shunday tashkil qilinishiki, unda individual yondashuv va individual shakl ustuvor hisoblanadi. 0‘qitishni individuallashtirish quyidagi mualliflik texnalogiyasida asoslab berildi: • Inge Untning o^itishni individuallashtirish texnologiyasi; Inge Untning o‘qitishni individuallashtirish texnalogiyasidagi asosiy konsepsiya hoziigi sharoitda o‘qitishni individuallashtirishning muhim shakli o‘quvchilaming maktabdagi va uydagi mustaqil ishlari deb qoidalashtirilgan. Inge
Unt uning mazmuni va metodikasi deb mustaqil ishlar uchun individual o ‘quv vazifalari, joriy o‘quv adabiyotiga moslashtirilgan, individuallashtirilgan mustaqil ishlar qo‘llanmasi asosida nashr etilgan ish daftarlarini tushunadi. Dasturlashtirilgan ta’lim texnologiyasi.Dasturlashtirilgan o‘qitish XX asming 50-yillari boshida paydo bo‘ldi. U amerikalik psixolog B.Skinner nomi bilan bog‘liq. U materiallaming o‘zlashtirilishini boshqarishning samaradorligini oshirishda, axborotlami qismma-qism uzatishning muntazam programmasi asosiga qurish va uni nazorat qilishni tavsiya etdi. N.Krauder tarmoqlangan dastumi ishlab chiqdi, unda nazorat natijalariga ko‘ra ta’lim oluvchilaxga mustaqil ishlar uchun turli xildagi materiallar tavsiya etiladi. G.K.Selevko dasturlashtirilgan o‘qitishga quyidagi ta’rifni beradi, ya’ni dasturlashtirilgan o ‘qitish deganda o‘qitish uskunalari (EHM,
programmalashtirilgan darslik, kinotrenajer va
b.) yordamida programmalashtirilgan o‘quv materialining o‘zlashtirilishini boshqarishni tushunadi. Dasturlashtirilgan o‘quv materiali muayyan mantiqiy izchillikda beriladigan nisbatan katta bo‘lmagan o‘quv axborotlari seriyasidan iborat bo’ladi. Bundan tashqari bo’lajak pedagoglarda mavjud bo’lishi kerak bo’lgan ahamiyatli belgilar sirasiga axborot texnologiyalari asoslarini bilish, kompyuterdan zaruriy texnik vosita sifatida foydalanish, ta’lim makoni sub’ektlarining faol ijtimoiy pozitsiyasi va motivatsiyasining ifodalanganligi, axborotni izlash, tahlil qilish va foydalanishga oid bilim, ko’nikma va malakalarning jami kiritiladi.Axborot olish kompetentligi.audio-video ko’rsatuv vositalari va axborot texnologiyalari yordamida mustaqil izlanish, tahlil qilish va zarur axborotlarni tanlab olish, ularni tahlil etish, o’zgartirish, saqlash va uzatish mahorati shakllantiriladi. Ushbu kompetentlik talabaning o’quv fanlari asoslarini muhim axborotlar asosida o’zlashtirishini ta’minlaydi.O’qitish jarayonini, shu jumladan mustaqil bilim olishni muvaffaqiyatli amalga oshirishda axborotlar turli vositalari, ayniqsa kompyuterli axborotlar xizmat qiladi. O’qitish auditorlik va mustaqil bilim olish bilan (mustaqil) amalga oshiriladi. Ta’lim jarayonlarida zamonaviy axborot texnologiyalaridan foydalanish jarayoni nafaqat ta’lim-tarbiyaning tashkiliy shakllari va metodlari o’zgarishiga, balki yangi metodlarni ham shakllanishiga olib keladi.Dars jarayonida axborot texnologiyalaridan foydalanishda asosiy o’rinda multimediya turadi. Axborotning xilma-xil turlari: an’anaviy matn, jadvallar, bezaklar, grafiklar, diagramma va boshqalar. Orginal turlar nutq, musiqa, bideofilmlardan parchalar, telekadrlar, animatsiya va boshqalarni bir dasturiy maxsulotda integratsiyalaydi. Ta’lim jarayonlarining samarali o’tishi va undan kutilgan natijalarni berishi bu jarayonda muayyan talab va shartlarga amal qilish lozimligini taqozo etadi. Zamonaviy texnologiyalar asosidagi ta’lim faoliyati: - ta’lim faoliyatning texnologik asosini tez rivojlanishi bilan bog’liq ravishda o’quv mashg’ulotlarni o’tkazish bilan bog’liq murakkab jarayonni yengillashuvini; - o’quv mashg’ulotlarni o’tkazishda pedagogning maxsus malakalarini shakllanishini. O’quv mashg’ulotlarni zamonaviy axborot texnologiyalari vositalari asosida tashkillashtirishdan maqsadni belgilashda dastlab quyidagi omillar aniqlanishi lozim: - zamonaviy axborot-kommunikatsiya texnologiyalaridan foydalanishning maqsadi; - tadbirning maqsadiga erishishda qo’llaniladigan texnologiyalar; - axborot materiallarini taqdim etish usullari; - mashg’ulot o’tkazish metodlari; - taqdim etiladigan muhokamali topshiriqlarining turlari; - munozara va bahslarni tashkil etish yo’llari; - o’zaro aloqa usullari va muloqot. Bularning barchasini o’quv mashulotlarni tayyorlashga mas’ullar–pedagoglar va texnologiyalar bo’yicha mutaxassislar hamkorlikda amalga oshiradilar. O’quv mashg’ulotlarni o’tkazish uchun texnologiyalarni tanlashda eng samarali yo’llardan biri – bu multimediali yondashuvdir. Bu bevosita berilayotgan ma’lumotning chuqurroq va mukammalroq o’zlashtirish, ta’limolish vaqtini qisqarishi natijasida vaqtni tejash, olingan bilimlar kishi xotirasida uzoq muddat saqlanib kerak bo’lganda amaliyotda qo’llash imkonini beradi. O’quv mashg’ulotlariga tayyorgarlik ko’rishda o’qituvchi mavzu doirasidagi eng so’nggi ma’lumotlarga ega bo’lishi maqsadga muvofiq.Mavzu bo’yicha ma’lumotlar to’plashda ilmiy adabiyotlardan, Internet tarmog’idan foydalanish, mutaxassislar bilan suhbatlashish kerak.Lekin hozirgi vaqtda aholi orasida, Internet tarmog’i nisbatan eng ishonchli manba, degan yolg’on tasavvur mavjudligini e’tibordan chetda qoldirmaslik kerak.Shuning uchun mashg’ulot ishtirokchilariga Internet eng ishonchli axborot manbai sifatida emas, balki tezkor manba sifatida baholanishini alohida ta’kidlash kerak.Bugungi kundagi eng ko’p aldovlar aynan Internet tarmog’i orqali ro’y berayotganini misol qilib o’z fikrini tasdiqlashi mumkin.Bunda Internetning ilmiy yo’nalishlardagi o’rni e’tirof etiladi.Shuningdek, kundalik ommaviy axborot vositalari, teleradiokanallardagi ma’lumotlardan o’rinli foydalanish zarur. Download 1.04 Mb. Do'stlaringiz bilan baham: 
|