G. I. Ishmuradova, G. M. Mirzayeva

II. 6. Zargarlik materiallari va undan foydalanish 

imkoniyatlari 

51 

70 

---

  

Bu  borada  bir  qancha  talablar  hisobga  olinishi  lozim. 

Dasturning  mazmuni  didaktik  tamoyillarga  to‘la-to‘kis  javob 

berishi, ilmiy va mafkuraviy jihatdan puxta bo‘lishi, murakkablik-

ning  ortib  borishi  hisobga  olingan  holda  va  materialshunoslik 

fanining  tanlangan  didaktik  tizimiga  muvofiq  ravishda  muayyan 

izchillikda  bayon  qilinishi,  turmush  va  texnika  hamda  ishlab 

chiqarish jarayoni bilan bog‘langan bo‘lishi kerak. 

Materialshunoslik  fanining  dasturiga  materialshunoslik 

fanini  o‘qitishning  maqsad  va  vazifalari  belgilab  beriladi. 

Ma’lumki,  fan-texnika  sohasidagi  taraqqiyot  xilma-xil  fizik, 

mexanik, kimyoviy xossalariga ega bo‘lgan va iqtisodiy material-

larni yaratish hamda o‘zlashtirishga bog‘liqdir.  

Kasb-hunar  kollejlarida  materialshunoslik  fanini  o‘rga-

nishda  o‘quvchilarning  ilgari  mehnat  ta`limi  (yog`och  va  metall 

materiallariga oid bilimlar beriladi) dan olgan bilimlariga tayanish 

va  shuning  hisobiga  yangi  o‘quv  materiallarni  bayon  qilishga 

ketadigan  vaqtini  qisqartirish  kerak.  Talabalarni  materiallar  va 

ularni  halq  xo‘jaligining  turli  tarmoqlarida  tutgan  o‘rni  hamda 

qo‘llanilishini aytish zarur. O`qituvchi yog‘och materialini tushun-

tirayotganida yog‘ochlarning o‘ziga xos xususiyatlarini taqqoslash 

va  xalq  xo‘jaligida  qo‘llaniladigan  yog‘ochlarning  boshqa  turlari 

orasida ular qanday o‘rinni egallashini tushuntirishi zarur. 

O`quvchilarni  materiallarning  xossalari  (birinchi  galda 

mexanik xossalari) bilan tanishtirayotganda o‘qituvchi bu xossalar 

ishlov beriladigan materialning vazifasiga qarab tanovor tanlashda 

hal qiluvchi ahamiyatga ega ekanligini ta’kidlaydi. Masalan, agar 

slesarlik  asboblari  tayyorlash  uchun  o‘ta  qattiqligi  bilan  ajralib 

turuvchi uglerodli asbobsoz po‘latdan foydalanilsa, parchin mixlar 

tayyorlash uchun esa kam uglerodli yumshoq po‘lat kerak bo‘lishi 

tushuntiriladi.  Materiallarning  xossalari  haqidagi  ma’lumotlarni 

o`quvchilar  tanovorga  ishlov  berish  vaqtida  va  laboratoriya 

mashg`ulotlari  davomida  namunalarni  texnologik  jihatdan  sinash 

paytida bilib oladi.  

Po‘lat  va  cho‘yanning  asosiy  xossalarini  (qattiqlik, 

esa  mustaqil  holda  yoki  o’qituvchining  yordamida  topishlari 

kerak. 

Mashg`ulotning rejasi: 

1.O’qituvchi  munozarani  ochib,  uning  mavzusini  aytadi 

hamda  guruhni  “texnologlar”  va  ”materialshunoslar”  komanda-

lariga ajratadi. 

2.O’quvchilarning  birinchi  guruhiga  so’z  beriladi  va 

gruppa a`zolari o’z nuqtai nazarini yoqlaydi. 

3.  Ikkinchi  guruhidagilar  ham  o’z  fikrlarini  bayon 

qiladilar. 

4.O’qituvchi 

tinglangan 

axboratlar 

asosida 

erkin 

bahslashishni, bir-birlariga savollar berishni tavsiya etadi. 

      5.  O’qituvchi  mashg`ulotni  yakunlab,  yangi  materiallar 

yaratish  bilan  yangi  texnologiyalarni  ishlab  chiqish  o’zaro 

bog`liqligini tushuntiradi.