G’. X azzamov geodezik asbobshunoslik fanidan bohorgi semestr 1-oraliq nazorat savollari

14.
15) Geodezik asboblarning rivojlanish tarixi
Javob; Vaqt o‘tgan sari elektron taxeometrlarning funksional imkoniyatlari o‘zgarishi va takomillashib borish tarixini ko‘rishimiz mumkin. Birinchi avlod taxeometrlarida (70-80 yillar) masofa o‘lchash, yo‘nalish va burchaklardan sanoq olish jarayoni avtomatlashtirildi. O‘lchash natijalari elektron tabloga chiqarildi (https://fayllar.org/toshkent-moliya-instituti-pul-va-banklar-v2.html), lekin ularni asbobning xotirasida saqlash mumkin emas edi. Taxeometrning 1-avlodiga TaZM (PO UOMZ) kiradi. TaZMo‘rnatilgan mikroprotsessor boshkarish, tekshirish vazifasiniva oddiy hisoblash operatsiyalarini amalga oshiradi: qiya masofa gorizontal qo‘yilishi, nisbiy balandlik va koordinatalarni aniqlash. Keyingi avlod taxeometrlarida (80-yillar oxiri va 90 yillarning birinchi yarmi) o‘lchash natijalarini ma’lumotlarni jamlovchi qurilmaga yozish, keyinchalik bu ma’lumotlarni interfeys qurilma (adapter) yordamida kompyuterga uzatish, hamda klaviatura yordamida taxeometrga xarfli-raqamli ma’lumotlarni yozish imkoni tug‘ildi

Sh.R.Samankulov
GEODEZIK ASBOBSHUNOSLIK fanidan bohorgi semestr 1-oraliq nazorat savollari

1. 
   Geodeziyada qo‘llanalidigan geodezik asboblar. Geodezik asboblar - geodezik qidiruv va tadqiqot ishlarida hamda qurilishda qoʻllaniladigan oʻlchov vositalari, qurollari majmui; astronomiya-geodeziya tarmoqlarini, nivelir toʻrlarini yasashda, planlarni suratga tushirish (sʼyomka)da, muhandislik inshootlari, radioteleskoplarning antenna qurilmalari va b.ni qurish, tiklash va ulardan foydalanishda masofalarni, burchaklarni, past-balandliklarni oʻlchash uchun ishlatiladigan mexanik, optik-mexanik, elektr-optik va radioelektron qurilmalar va h. k.
   
2. 
   Masofalar (chiziqlarning uzunliklari)ni oʻlchashda poʻlat oʻlchash lentalari (20–50 m), invar lentalar, osma invar simlar (24 m), optik kuzatish trubali masofa oʻlchagichlar, radiomasofa oʻlchagichlar, elektr-optik masofa oʻlchagichlar va b.dan foydalaniladi. Yoʻnalishlarni aniqlash va burchaklarni oʻlchashda astrolyabiya, bussol, teodolit va b. ishlatiladi. Past-balandliklarni oʻlchashda asosan optik-mexanik nivelirlar, nivelirlash reykalaridan foydalaniladi.
   
3. 
   Geodezik asboblaring asosiy sxemasi
   
4. 
   Geodezik asboblarni konstruktiv loyihalash tamoillari
   
5. 
   Geodezik asboblarni yig'ish va sozlash
   
6. 
   Geodezik asboblarni va asboblarning alohida tugunlarining xususiyatlari, mexanizmlarning to‘g‘ri ishlashini tekshirish.