Gapning ikkinchi darajali bo’laklari

Qaratqich — aniqlovchi. 

 

   

Qaratqich  —  aniqlovchi  biror  narsa  tegishli,  qarashli  bo’lgan  shaxs  yoki 

predmetni  bildiradi  va  kimning?nimaning?qayerning?  so’roqlariga  javob  bo’ladi. 

Qaratqich-aniqlovchi  tomonidan  aniqlangan  bo’lak  qaralmish  deb  yuritiladi. 

Qaratqich  va  qaralmish  moslashuv  orqali  birikib,  shaxs  va  sonda  albatta 

moslashgan 

bo’ladi: 

Odamning 

qo’li 

gul. 

 

  

Qaratqich 

— 

aniqlovchi, 

odatda 

quyidagicha 

ifodalanadi: 

 

1.Qaratqich  kelishigidagi  ot,  olmosh  bilan: Gulnor  yigitning  so’zlarini  diqqat 

bilan 

tingladi. 

 

2.Qaratqich  kelishigidagi  otlashgan  so’zlar  bilan: O’nning  yarmi  —  besh. 

 

3.Ibora 

bilan: Og’zi 

bo’shning 

ichida 

gap 

yotmas. 

 

   Qaratqich  —  aniqlovchi  —ning  qo’shimchasisiz  ham  qo’llanadi:  Bolalar  xonasi 

ozoda edi. 

---

 

Izohlovchi. 

 

   Izohlovchi  aniqlovchining  alohida  bir  ko’rinishi  bo’lib,  bunda  izohlovchi  ot 

boshqa  bir  otni  izohlaydi.  Izohlovchi  izohlagan  ot  izohlanmish  bo’ladi:  General 

Sobir 

Rahimov. 

   Izohlovchi  va  izohlanmish  umumiy  va  aniq  ma’noni  bildiruvchi  ot  izohlovchi, 

umumiy  ma’noni  bildiruvchi  ot  izohlanmish  bo’ladi.  Yozuvda  ular  orasiga 

chiziqcha  qo’yiladi:  mexanik  —  haydovchi.  Izohlovchilar  unvon,  kasb,  laqab, 

qarindoshlik,  jins,  o’xshatish,  taxallus  kabilarni  ifodalash  uchun  xizmat  qiladi. 

O’xsahtishni  bildirgan  izohlovchi  bilan  izohlanmish  orasiga  chiziqcha  qo’yiladi: 

ona 

— 

Vatan. 

  Gazeta, jurnal, korxona, muassasa va hokazolarning nomini bildirgan atoqli otlar 

ham  izohlovchining  bir  turi  hisoblanadi:  "Yoshlik"

•

  jurnali,  "Turkiston"

•

 

gazetasi. Bunday izohlovchilar shaxs nomi bilan ifodalansa, qo’shtirnoqqa olinmay 

nomli, nomidagi so’zlari bilan birga qo’llanadi: Oybek nomli mahalla.