Garant cash as

Asosiy vositalar tarkibi va harakati tahlili.

Sanoat i/ch asosiy fondlari	2021yil xisobot		2022yil xisobot		O’zgarish (+-)
	Summa mln so’mda	Salmog’i %	Summa mln so’mda	Salmog’i %	Summa ming so’mda	Salmog’i %
Mashina va jixozlar	113427.9	76.9	114723.11	76.7	1593.7	-0.2
Boshqa asosiy fondlar	340101.6	23.1	341565.89	23.3	8984.29	+0.2
Jami	147981	100	149289	100	+24908	-

7-jadval ma’lumotlari asosida korxonada xisobot yilida jami asosiy vositalar qiymati +24908 mingso’mga oshganini ko’rish mumkin. Bunda asosiy vositalarning nofaol qismining ko’payishi 8984.29 ming so’mni, asosiy vositalar faol qismi bo’lgan mashina jixozlar miqdori 1593.71 ming so’mga oshgan. Asosiy vositalar tarkibi qariyb o’zgarmagan. Mashina va jihozlar salmog’i 0.2%ga kamaygan, nofaol vositalar salmog’i esa mos ravishda 0.2% ga oshgan. Bu xol korxona faoliyati uchun salbiy xisoblanadi, chunki mahsulot xajmi asosiy fondlarning faol qismi miqdori va undan foydalanish darajasiga bog’liqdir.

Asosiy vositalar holatini ifodalovchi ko’rsatkichlar tahlili.
Asosiy vositalar uzliksiz foydalanishda bo’ladi. Shu sababli asosiy vositalarning bir qismi eskiradi, ishdan chiqadi, boshqalari esa foydalanishga joriy etiladi. Binobarin asosiy vositalarning texnik xolati tovar maxsuloti ishlab chiqarish rejasining bajarilishiga sezilarli darajada ta’sir ko’rsatadi. Asosiy vositalarning texnik xolati qoniqarli darajada bo’lsa, bu o’z navbatida asbob va uskunalarning, dastgoxlarning bekor turib qolishiga, ayrim vaqtlarda esa avriyalarga olib kelishi extimoldan xoli bo’ladi. Shuning uchun asosiy vositalar texnik jixatdan yaxshi sozlangan bo’lishi lozim. Asosiy vositalarning texnik xolatini ifodalovchi ko’rsatkichlar bo’lib quyidagilar hisoblanadi:
- asosiy vositalarning yaroqlilik darajasi;
- asosiy vositalarning eskirish darajasi.
- asosiy vositalarning yangilanish darajasi.
Jadval ma’lumotlari 2022-yilda 88.9 foizni tashkil etib o’tgan yilga nisbatan 0,9 foizga kamaygan. Ushbu xolat korxonada asosiy vositalarning texnik holati yuqori darajada ekanligini ko’rsatadi. Korxonada jixozlarning yaroqlilik darajasi korxonada ishlab chiqarish quvvatlarini yanada oshirish imkoniyatidan dalolat beradi.
8-jadval
Asosiy vositalarning eskirish va yaroqlilik darajasi tahlili.

Ko’rsatkichlar	2021yil xisobot	2022yil xisobot	O’zgarishi
Asosiy fondlarning boshlang’ich qiymati, ming so’m.	14725981	14975289	+249308
Asosiy fondlarning eskirish summasi, ming so’m.	1134583.89	179703.468	362945.01
Asosiy fondlarning qoldiq qiymati, ming so’m.	13591397.1	14795585.5	1204188.4
Asosiy fondlarning eskirish koeffitsienti	0.111	0.12	0.009
Asosiy fondlarning yaroqliltk koeffitsienti	0.889	0.88	-0.009

Zamonaviy sharoitlarda yoki jahon iqtisodiy va moliyaviy inqirozi barcha davlatlar iqtisodiga bevosita va bilvosita ta’sir ko’rsatayotgan bir davrda korxonalarning oldida turgan muhim vazifalardan biri ishlab chiqarilayotgan mahsulotlarining xaridorini topib, sotishni ta’minlash hisoblanadi. Mahsulotlarning o’z muddatlarida sotilishi ishlab chiqarishning bir maromda davom etishini ta’minlaydi, ishlab chiqarish fondlari aylanishini tezlashtiradi.