Гавай оролларидаги лаваларнинг бир тури -ало


Download 0.76 Mb.
bet157/247
Sana06.04.2023
Hajmi0.76 Mb.
#1333426
1   ...   153   154   155   156   157   158   159   160   ...   247
Bog'liq
lug\'at 140 (2)

НЕФЕЛИНОВЫЙ СИЕНИТ
Нефелинли сиенит — тўлиқ кристаллангаи ишкорли интрузив т. ж. Таркибида асосан ишкорли дала шпатлари (ортоклаз, микроклин, микропертит, анортоклаз, альбит) 65—70%, нефелин ўртача — 2 0%, рангли минераллар, ишкор металларга нисбатан
бой биотит ёки ишкорли пироксен
(эгирин) ва амфибол (керсутит), акцессор м-ллардан циркон, сфен ва апатит мавжуд. Н. с. да нефелин микдори ўзгарувчан. Ички тўзилиши донадор гипидиоморф кўринишда, баъзан пойкилитли. Н. с. нинг хиллари: миаскит, фойит, хибинит, луяврит, мариуполит ва бошқалар. Н. с. Ўрта Осиё (Туркистон тизмасида ва Кулжуктов) да кенг тарқалгиан.

НЕФРИТНефрит — зич, яширин
кристалли амфибол. Чигал толали
кристаллардан тўзилган, синишм зирапчасимон. Туси оч яшилдан тўқ
яшилгача. Таркибида актинолит ёки
тремолит ёки антофиллит мавжуд.
Жуда яхши ва осон жилоланади. Жилоланган юзаси ёгсимон ялтирайди.
Ундан хар хил зийнат буюмлари тайёрланади. Самарцанддаги Гури Амир
кабрига қуйилган тош нефритдир.


НЕФТЕГАЗОНОСНАЯ ОБЛАСТЬ
Нефть-газли ўлка. Ўзининг геологик тўзилиши ва нефть-газдорлик шароити билан бир-бирига ўхшаш ва ёнма-ён жойлашган ҳамда маълум вақт ичида умумий ўзгаришларни кечирган минтака ва туманларни уз ичига олади.


НЕФТЬ Нефть. Суюц каустобиолит (каустос — ёнувчи, биос — ҳаёт, литое — тош)— ёнувчи қазилмалар. Нефтидлар қаторинйнг биринчи вакили бўлиб, у ернинг ичида ва юзасида кучиб юриш хусусиятига эга. Н. нинг зичлиги 0,73 дан 1,04 гача ўзгариб туради (одатда 0,82—0,95), қайнаш 34арорати+20—100°С ва ундан юқори; қотиш ҳарорати ( + 23°)—
(—60 °С); иссиклик сигими 1,7—2,1—
КДЖ (кг. ж.); 50°С ҳароратда Н. нинг
ёпицщоқлиги 0,002—0,55 см2/с га тенг.
Н. органик эритгичларда яхши эрийди. Сувда умуман эримайди, лекин
сув билан чидамли эмульсия (бир-бирига сингмайдиган икки хил суюцлик к,оришмаси) ҳосил цилиши мумкин.
Н. таркибига кирадиган асосий кимёвий элементлардан углерод (82—87%)
ва водород (11 — 14%) га эга. Н. нинг
ўртача таркиби (оғирлик %, молекуляр); углерод 85,0/34,3; водород
13,5/65,3; кислород 0,7/0,21; азот 0,3/
в,1; олтингугурт 0,5/0,09. Н. водородлари алкан, циклан ва арен гурухларидан ташкил топган. Бу углеводород гурухларининг ўзаро нисбати
Н. нинг дистиллят қисмида анча кўп
(алканлар учун 0—93%, цикланлар
учун 1—80% ва аренлар учун 3—
35%) микдордадир. Ўрта ва юқори
фракқияларнинг асосий қисми аралашган УВ лар тўзилишидан иборат.
Геокимёвий нуқтаи назардан Н. нинг
таркибида қатнашадиган хемофосселлар — углеводород ва турли атомли
бирикмалар углеводородли скелетининг тўзилиши буйича биологик моддаларга якинлиги мухим ахамиятга эга. Оптик фаоллиги билан бир қаторда хемофосселларнинг мавжудлиги
Н. нинг тирик моддалар билан генетик жихатдан алокадорлигининг асосий далилларидаи бири, деб ҳаралади. Н. нинг жахон микёсидаги ресурслари 700 млрд. т, деб баз^оланмокда. Н. ёнилги, мойлаш материаллари ҳамда синтетик тола, пластмасса, Сўнъий каучук, спирт, кислота ва бойца кефть-кимёвий маҳсулотлар ишлаб чиҳаришда асосий манба хисобланади.



Download 0.76 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   153   154   155   156   157   158   159   160   ...   247




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling