Гавай оролларидаги лаваларнинг бир тури -ало

КЎПОЛ — Гумбаз (итал. думалоқ дунг)— тенг томонли шаклдаги антиклинал цурилма. Г. шаклининг узунлиги энига яқин ёки энига
нисбатан икки баравар узун. Г. кундаланг кесими буйича нисбатан кам
бўлиши мумкин. Г. ни ташкил қилувчи жинс қатламларининг ётиш бурчаги эса қатта томонига нисбатан ҳар
хил бўлиши мумкин. Платформа ёки
тектоник жихатдан платформага яқин
жойларда пайдо бўлган брахиангиклиналлар бундан мустаснодир. Г.шакллари келиб чикишига кўра:
а) интрузивли, яъни интрузив сицилиб кўтарилишидан зсосил бўлган Г.;
б) тузли, яъни тузнинг сиқилиб кўтарилишидан зсосил бўлган Г.; в) лавали Г. (экстрўзив вулкан).

КЎПОЛСОЛЯНОЙ — Туз гумбази — платформалардаги қатта чукмалар чекка эгиликлари ва платформадан кейин зсосил бўлган тоғли ниҳияларда туз тектоникаси натижасида вужудга келган тўзилмалар. Т. г. Туз массивидан ва туз усти тўзилишидан иборат бўлиб, тузнинг оқувчанлик хусусиятига мувофик, босим кам томонга оқиб келиб тупланади ва м аълум шароитда буш жойдан кўпинча
Ер синиклари орцали буртиб чиқади, ернинг юза қатламларини гумбаз
шаклида кўтаради. Т. г. ларининг
шакли ва қатта-кичиклиги турлича:
думалок ва нотўғри кўринишда. Уларнинг майдони 100 км2 гача, баландлиги эса бир неча км гача етади.
Қатламларнинг ётиш бурчаклари 60—70° гача. Т. г. ларининг турлари қуйидагича: а) ёриб чицмаган (туз узаги уз устидаги жинсларни ёриб чиқмаган); б) ёриб чивдан (туз узаги уз устидаги жинсларни ёриб чиққан);
в) ювилган (Т. г. регионал кўтарилиши ёки Т. г. нинг усиши иатижасида
туз ости қатламлари емирилиб-ювилиб кетиб, туз узаги ер юзига чиқиб
колади); г) Т. г. ларининг юқори
қисми к,андай чуқурликда эканлигига
ҳараб, улар саёз (шипи 300—700 м)
ёки чуқур (шипи 1500 м ва ундан ҳам
чуқуррок) бўлиши мумкин.

КЎПРИТ — Кўприт — м-л, кимёвий таркиби Си20 . М-лнинг номи
юнонча «кўпрум»— мис сўзидан келиб
чиққан. Кўпик сингонияли, қизил,
қурғошин-кулранг турлари ҳам учрайди. Қат. 3,5—4, мўрт. С. о р. 5,85—
6,15. Демак, характерли белгилари:
олмос каби ялтирайди, кизил чизиц
беради. У соф турма мис, баъзан мис.