Гавай оролларидаги лаваларнинг бир тури -ало


Download 0.88 Mb.
bet167/271
Sana06.04.2023
Hajmi0.88 Mb.
#1333285
1   ...   163   164   165   166   167   168   169   170   ...   271
Bog'liq
луғат тўлиқ

ПЛАТФОРМА Платформа — Ер
пустининг суст ҳарақатчан қисми бўлиб, цитъадаги асосий курилмалардан бири. Бир неча млн. км2 майдонни ишгол қилади. Бурмали ўлкалар урнида пайдо бўлади. П. нинг тўзилишида, одатда, икки структура қавати қатнашади. Пастки цават кучли бурмаланишга учраган метаморфик ва вулкан жинслардан ташкил топган бўлиб, уларнинг ичида кўплаб интрўзиялар мавжуд. Юқори кават (чўкинди қоплама бурмаланишга ва
метаморфизмга учрамаган, ораларида
интрўзиялар билан кесилмаган саёз
денгиз, лагуна ва континентал ётқизиклардан, гоҳида вулкан жинслардан иборат) 3—7 км цалинликда бўлади. Чўкинди қоплам жинслари деярли горизонтал равишда ётади. Улар
турли тартибдаги кичик интенсив
структуралар билан мураккаблашади П. ларда нисбатан интенсив бурмаланиш куйидаги жойларда кузатилади:
1) таркибида туз ётқизиқлари бўлган
чукмаларда, 2) кушни бурмалари ўлкаларга тўташ чет қисмларида, 3) авлокогенларда, 4) П. асосидаги қатта
амплитудали ёрикларга ёндашган
қисмларда. Асосидаги т. ж. ларининг ёшига ҳараб қадимги ва ёш П. ларга бўлинади. Кадимги П. нинг асоси архей
ва протерозой эраларида ҳосил бўлган т. ж. ларидан ташкил топган бўлиб, юқори коплам кейинги эраларга мансуб жинслардан тўзилган. Бундай П. ларга Шарц. Европа (Рус.), Сибирь, Шим. Америка, Хитой-Корея, Диндистон, Африка, Австралия, Жан. Америка (Бразилия) ва Антарктика П. лари киради. ё ш П. ларнинг асоси палеозой жинсларидан ташкил топган. Устки коплам жинслари юкори палеозой, мезозой ва кайнозой ёткизицларидан иборат. Еш П. ларга Рарб. Сибирь, Турон ва Скиф плитаси, Рарб. Европа ва б. лар киради. Баъзан чўкинди қоплам билан асоси орасида оралиц жинслар гуру^и ётади. П. ларда магматик жараён кузатилади, аммо у бурмали ўлкалардаги
каби кучли кечмайди. Магматизм
маҳсулотлари нисбатан бир хил таркибда бўлиб, базальт магмасининг
ҳосил асидир. П. ларда сейсмик активлик жуда суст, фақат йирик Ер ёриқлари ва кушни бурмали ўлкаларга тўташ жойларда анча кучлидир. Иссиқлик оким даражаси бурмали ўлкалардагига нисбатан 2—4 марта кичик. У ёш П. ларда қадимги П. лардагига нисбатан юкоридир. балкон ва бурмали ўлкаларга тўташган перикратон чукма ва плита П. нинг энг
йирик тектоник цурилмалари бўлиб
ҳисобланади. Юқорида зикр цилинган
барча хусусиятлар Континентал П.ларга хосдир. Улар заминидаги Ер пустининг цалинлиги 30—60 км ни ташкил қилади.
Континентал П. лардан ташҳари,
океан П. лари хам мавжуд, улар жой
тўзилиши нисбатан текис бўлган океан тубида жойлашган. Океан П. лари
остидаги Ер пустининг цалинлиги 5—7 км дан ошмайди, унинг таркибида гранит қатлам йоқ, чўкинди қопла ёткизикларининг цалинлиги жуда юпқа (0,2—1,0 км гача), анча мўрт, ёши юра давридан нарига утмайди, текис ётади.


Download 0.88 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   163   164   165   166   167   168   169   170   ...   271




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling