Гавай оролларидаги лаваларнинг бир тури -ало


Download 0.88 Mb.
bet29/271
Sana06.04.2023
Hajmi0.88 Mb.
#1333285
1   ...   25   26   27   28   29   30   31   32   ...   271
Bog'liq
луғат тўлиқ

ВОЛНЫ УПРУГИЕТаранг тўлқинлар — қаттик, суюк ва газсимон
муҳитларда тарқаладиган тебраниш.
Мае., Ер кобирида зилзилалардан ҳосил бўладиган тўлқинлар.

ВОЛЬФРАМАТЫ Вольфраматлар — вольфрам кислотаси (Н 2\У 04)
тузлари. Уларнинг ички тўзилишидаги асосий таркибий кам бу «нотшғри»
(симметрик бўлмаган) [\У0 4]2 тетраэдрлар. Айни шу «нотўғриликдан*
B. лар билан симметрик [5 0 4]2— тетраэдрига эга бўлган сульфатлар ўртасида изоморф сериялар, қаттиқ қотишмалар бўлмайди. Аммо В. лар ва
молибденитларнинг структурали ўхшашлиги (изоструктурлиги) туфайли
улар таркибидаги элементлар қисман
ёки тўла ўрин алмашиб туради ва
узлуксиз сериялар ҳосил бўлади: мае,
шеелит (СаАУ04) ва вульфенит
(РЬ, М о 0 4) группалари ўртасида. Табиатда сувсиз. Мп, Р е+ 2, Са, РЬ баъзида 2п вольфраматлари ва сувли
Си, Ре+ 2, А1 вольфраматлари маълум.
C. о р . 5,5—8,5. Қат- 2,5—6 (антуанит
деган турида К—1). Сувсиз В. лар
асосан гидротермал тарзда ҳосил бўлган конларда ва сҳарнларда, гранитлар билан боглик бўлган пегматитларда, грейзенларда хамда сочма
конларда (аллю виал ёткизикларда)
учрайди. Сувли В. лар иккиламчи минераллар сифатида конларнинг оксидланиш зонасида мавжуд. В. лар вольфрамнинг бирдан-бир маъданидир.


ВОСКГОРНЫЙ — Гормуми
(Озокерит атамасининг синоними).
ВПАДИНА М ЕЖ ГОРНАЯ - Тоғлараро ботик. Атрофи тоғлар билан
уралган тектоник ботиқ. Ер пустининг
тоғ пайдо қиладиган жадал ҳарақатлар жараёнида ҳосил бўладиган изометрик ёки чўзиқ букилган структура
Т б. нинг икки хили мавжуд: эпигеосинклиналь — ёш бурмали тармок
жипслашган субстрат қисмларининг
ўпирилиши ва букилиши натижасида
пайдо бўлган. Т. б. эпиплатформаплатформа ва ҳарақатчан платформа ичида тоғ пайдо қилувчи жараёнда пайдо бўлган Т. б. да чўкинди
жинс қатламлари қатта қалинликка
(бир неча минг м.) эга. Т. б. конгломерат, шагалтош, дагал қумтош ҳамда кўпинча порфир формақияли вулкан жинслари билан тўлиб боради. Чўкинди жинслар оддий брахишаклли, Ер ёриқлари ёнида эса чўзиқ ва тик бурмаларга жамланган. Бурмаланиш жараёнлари шиддатли равишда Т. б. марказидан атрофига, жинслар кесмасининг юкорисидан пастига қараб кучайиб боради. Т. б. жуда муҳим нефть газ объектларига киради.
Айниқса эпиплатформа хили нефть ва
газга жуда ҳам бойдир.

ВУЛКАН — вулкан (лот— олов худоси), ёнар тоғ; Ер пустида содир бўладиган тектоник ҳарақатлар натижасида пайдо бўлган ёриклар лава, ҳар хил отқинди жинслар, газлар чиқадиган юмалоқ тешикли, конус шаклидаги баландликлар.
Юкори қисми вулкан кратери, таги
магма учори ва мурига ўхшаш тик
ўрта қисми вулкан канали деб аталади. Кратер ҳамма вақт вулканик
жинслар (лавалар, вулканик бомбалар, аггломератлар) б-н тўлган бўлади, шунингдек, вулканларнинг ён баррида иккиламчи портлаш марказлари
жойлашади. В. баландлиги 0,5— 1 км
дан 5—6 км гача. В. нинг учоғлари
ҳархил чуқурликда жойлашади: 10—
15 км дан 100— 160 км гача. Мае.,
Ключи сопкасининг бирламчи, асосий
учоғи 60—70 км. В. лар чуқурликдаги, океанлардаги хамда сувости турларига бўлинади. Хосил бўлиш жараёнига кўра бирламчи, бўш кратерли,
мураккаб турларга ажралади. Сўнмаган ва Сўнган В. лар мавжуд. В. лар
шакли, тўзилиши буйича ҳам бир неча хилга ажратилади. Мае., гавай типи В. кратери лава билан тўлган бўлади, конуссимон, қалконсимон вулканлар маҳсулотларининг кўпчилигини окма лава ташкил қилади.


Download 0.88 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   25   26   27   28   29   30   31   32   ...   271




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling